طراحي به مثابة ... بازخواني استعاره‌هاي مفهومي «طراحي»

در طي پنجاه سال گذشته نظريه­ هاي طراحي پژوهي روشنگر مفهوم «طراحي» بوده است. از آنجا كه اين مفهوم امري پيچيده و انتزاعي است، به چارچوب­هاي مفهومي و روش­هاي شناختي متناسبي نياز است تا بتوان وجوه متنوع و پيچيدة اين تجربه و فعاليت انساني را وضوح بخشيد. از جملة مهم­ترين نظريات شناختي معاصر «نظرية استعارة مفهومي» است كه در طراحي پژوهي نيز مورد توجه و استقبال پژوهشگران اين حوزه بوده است. با دقت در دو پارادايم اصلي مطرح­شده در طراحي پژوهي، يعني پارادايم «حل خردگرايانة مسئله» و «تأمل در عمل»، مي­توان در هريك از اين دو حوزه، به واسطة استعاره مفهومي، نظريات مبسوطي را مشاهده كرد. طي بيست سال گذشته ضمن بازنگري در اين دو پارادايم، استعاره­هاي متعدد ديگري براي تكميل آن­ها و تبيين مفهوم طراحي مطرح شده است. در اين پژوهش، با مرور و تحليل محتواي مقالات مرتبط در دو نشريه معتبر و قديمي از نشريات عرصة طراحي پژوهي، استعاره­هاي مفهومي كليدي در تبيين مفهوم طراحي انتخاب شده است. در كنار دو پارادايم ذكرشده، مهم­ترين اين استعاره­ها «بريكولاژ»، «تطور مشترك»، «آشكارگي»، «گفتگو» و «بازي» هستند. درنهايت با ترسيم مجموعة نگاشت و مدل تصويري هر استعاره، وجوه آشكار و پنهان مفهوم طراحي در هريك از اين استعاره­ها تبيين شده است. نتيجة اين پژوهش درنهايت چنين مي­شود كه استعاره­هاي هرمنوتيك (فهم) يعني «آشكارگي»، «گفتگو»، و «بازي» براي روشن كردن مفهوم طراحي، به دليل قرابت بيشتر با سازوكار طراحي، جزو مناسب­ترين استعاره­هاي مفهومي در به­ كارگيري آن­ها در حوزة طراحي پژوهي هستند.