ارزيابي برنامه درسي پنهان رشته معماري بر اساس اخلاق اسلامي

شناسايي برنامه درسي پنهان پيامد نگاه عميق به لايه‌هاي زيرين آموزش و يادگيري است، كه خود داراي تنوع، پيچيدگي، و ابعاد پيدا و پنهان فراواني است. هدف از اين پژوهشْ واكاوي و شناسايي مؤلفه‌هاي مهم و پربسامد برنامه درسي پنهان رشته معماري و بررسي امكان ارتقاي آن‌ها با استفاده از مفاهيم اخلاق عملي اسلام است. در انجام پژوهش حاضر از دو روش پژوهشي استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش تحليل محتواي كمي، 25 مورد از پژوهش‌هاي انجام‌شده در حوزه برنامه درسي پنهان در رشته معماري به منزله نمونه پژوهشي شناسايي و تحليل شدند. اين بررسي به كشف پنج مؤلفه پر بسامد برنامه درسي پنهان معماري، مشتمل بر «سلسله‌مراتب قدرت»، «رقابت ناسالم»، «ابهام و رمزآلودگي روند آموزش‌هاي مدرس»، «واقعي نبودن طرح‌هاي معماري»، و «رجحان محصول بصري اثر نهايي بر فرايند طراحي» انجاميد. سپس با استفاده از روش توصيفي‌ـ تحليلي به تبيين و ارزيابي اين مؤلفه‌ها، بر اساس معيار ساحات پنج‌گانه وجودي انسان پرداخته شد. اين ساحات برگرفته از نظام اخلاقي اسلام و مشتمل بر سه ساحت دروني «عقايد و باورها»، «احساسات و عواطف»، و «اراده و خواست» و دو ساحت بيروني «گفتار» و «كردار» هستند. نتايج پژوهش نشان داد كه براساس نظام اخلاقي اسلام، راهكارهايي عملي براي هر سه گروه تعامل‌كنندگان ( دانشجو، مدرس، و كاركنان) در فضاي آموزشي قابل طرح است كه با پياده كردن آن‌ها زمينه اصلاح و ارتقاي سطح اخلاقي مؤلفه‌هاي برنامه درسي پنهان فراهم مي‌شود.