«تحليل ساختار داستان ضيف ابراهيم (ع) و قوم لوط (ع) در ركوع هفتم سورۀ هود»

مكتب ساختارگرايي از جمله مكاتبي است كه امروزه در حيطه نقد و تحليل مسائل ادبي ديدگاه‌ها و ايده‌هاي جديدي را به ميدان ادب وارد كرده‌است و عموماً با استقبال فراواني روبه‌رو شده‌است. مكتب ساختارگرايي در تحليل قصص قرآن كريم كاربرد فراواني دارد. يكي از جنبه‌هاي اعجاز هنري و تأثيرگذاري قرآن كريم، داستان‌هاي قرآني و ساختار و درون‌مايۀ آن‌هاست، به‌گونه‌اي كه شيواترين ابزار بيان، انتقال مفاهيم و انگاره‌هاي مورد نظر خداوند، روايت و به تصوير كشيدن وقايع در قالب «قصه» است. بر اساس اين پژوهش كه با روش توصيفي‌ـ تحليلي و با هدف ساختارشناسي روايت ضيف ابراهيم(ع) و قوم لوط در ركوع هفتم سوره هود، (فهرست موضوعي شامل آيات 69 تا 83 اين سوره) نگارش يافته‌است، طرح و پيرنگ ركوع مبتني بر رابطۀ علت و معلول است و حوادث داستان در ارتباط تنگاتنگي با يكديگر هستند. زاويۀ ديد در ركوع بيشتر موارد به ‌صورت سوم شخص (داناي كل) است و راوي (خداوند) بر داستان احاطه كامل دارد. شخصيت‌هاي داستان كه هر كدام ويژگي‌هاي خاصي دارند، عبارتند از: ابراهيم(ع)، همسر ابراهيم(ع)، فرشتگان بشارت و عذاب، لوط(ع)، قوم لوط(ع) و همسر لوط(ع). طبق ركوع، كنش‌هاي داستان با محوريت دو پردۀ اصلي داستان رخ مي‌دهد. محور پردۀ نخست، ابراهيم(ع) است كه به او بشارت مي‌دهند. محور پردۀ دوم، لوط(ع) است كه فرشتگان عذاب قوم‌ او را ابلاغ مي‌كنند. گفتگوهايي ميان اشخاص حاضر در داستان صورت گرفته كه به داستان جلوۀ هنري خاصي مي‌بخشد. صحنه‌پردازي در دو قالب زمان و مكان، به تصورات ذهني خواننده براي ملموس‌سازي داستان كمك مي‌كند. هر يك از عناصر قصه، با هدف تربيتي خاصي، ايفاي نقش مي‌كنند كه در نهايت، هدف اصلي داستان يعني بُعد هدايتي را محقق مي‌سازند.