تبيين اصول و مباني طراحيِ سيستم هاي روشنايي در فضاهاي تاريخي

گرچه بيش از نيم‌قرن از آغاز حفاظت و مرمت علمي بناهاي تاريخي كشورمان مي‌گذرد، به دليل كم‌توجهي نسبت به موضوع تخصصي روشنايي و نورپردازي بناهاي تاريخي، كمتر مي‌توان شاهد اجراي روشنايي مناسب در فضاهاي تاريخي بود و معمولاً اين مهم با استفاده از روش‌هاي متفاوت و به صورت سليقه‌اي انجام مي‌پذيرد. در بهترين حالت ممكن، اين عمليات به دست مهندسان برق و بدون آگاهي از ارزش فضاهاي تاريخي، تنها در حد روشن كردن فضا اجرا مي‌گردد. از اين رو آشنايي با طراحي روشنايي و تسلط بر تشخيص مزايا و معايب تجهيزات نوري و انتخاب صحيح آن‌ها، به منظور حفظ ميراث تاريخي، اهميت ويژه‌اي دارد و براي دستيابي به نتايج لازم بايد طراحي روشنايي مبتني بر اصول و استانداردهاي تعريف‌شده‌اي اجرا و از الزامات روند كاري يك پروژه مرمتي محسوب گردد. حال اين سؤال پيش روست كه در طراحي و اجراي روشنايي در ابنيه تاريخي رعايت چه اصولي ضروري است؟ پژوهش حاضر به انشاي اصول و توصيه‌هاي قطعي در اين زمينه پرداخته ‌است. به اين منظور، با اتكا به دانش فيزيك نور و ويژگي‌هاي ساختاري و فضايي معماري سنتي ايراني و همچنين رعايت دستورالعمل‌ها و ضوابط حفاظتي، اصول اوليه طراحي روشنايي در فضاهاي تاريخي تحليل و دسته‌بندي گرديده است. روش كار در اين نوشتار توصيفي‌ـ تحليلي و بر اساس مطالعات كتابخانه‌اي و مشاهده‌اي است. درحقيقت يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه براي دستيابي به روشنايي مناسب در فضاهاي تاريخي به چهار مرحله مطالعات، طراحي، اجرا، و نگهداري توجه مي‌شود كه هر مرحله خود بر اصولي مبتني است.