بررسي تطبيقي اسلوب‌هاي بيان قصص قرآن در تفاسير المنار و نمونه

قرآن كريم به عنوان كامل‌ترين كتاب آسماني، براي هدايت انسان‌ها از فنون گوناگوني استفاده كرده است. از جمله اين فنون، بهره‌گيري از اسلوب داستان است كه در مواضع و مناسبت‌هاي گوناگون مطرح مي‌كند. هدف قرآن در بيان اين داستان‌ها، بيان داستان تخيّلي نيست، بلكه سرگذشت پيشينيان را آيينه‌اي براي عبرت آيندگان قرار داده است و سراسر آن حقّ است. مفسّران قرآن، به‌ويژه در دوران معاصر، به اين بُعد از قرآن توجّه خاصّي نموده‌اند‌ تا جايي كه از آن، با اعجاز غيبي يا اعجاز قصصي ياد مي‌كنند. از جمله اين مفسّران رشيدرضا در تفسير المنار و آيت‌الله مكارم شيرازي در تفسير نمونه است كه عبارتِ «اعجاز قِصَصي قرآن» در بسياري از مجلّدات آنها به صورت گسترده‌اي به چشم مي‌خورد. بررسي اين تفاسير نشان مي‌دهد كه ديدگاه تمثيلي و تخيّلي مفسّران المنار نسبت به برخي از قصص قرآن باعث گرديده تا نظرات خاصّي را مطابق عقل‌گرايي افراطي و سلفي خودشان به قصص تحميل كنند. در مقابل، تفسير نمونه با ديدگاهي معتدلانه، بي‌تأثير از عقايد مذهبي خاص و با دليل و برهان، واقعي بودن همه قصص را اثبات نموده است و تمثيلي دانستن آنها را با صراحت رد كرده‌اند. ايشان هدف عبرت‌آموزي و تربيتي از قصص قرآن را برخلاف تمثيل بودن آنها دانسته است.