تحليل آيات مربوط به جامعيّت قرآن مجيد

برخي آيات قرآن بر جامعيّت معارف قرآن دلالت دارند، امّا برخي اين آيات را بدين معنا مي‌دانند كه همه چيز در قرآن وجود دارد. اطلاق ظاهري اين آيات از سويي، و درك نكردن اين حقيقت براي عموم مردم از سويي ديگر سبب شده است تا برخي به توجيه منظور الهي در اين آيات بپردازند. همين امر سبب شده است تا در نحوه اظهار نظر دانشمندان اسلامي درباره قلمروي موضوعات قرآني تعارضات مختلفي ايجاد شود. بعضي از اين متفكّران اطلاق آيات جامعيّت را به تمام علوم گسترش داده‌اند و برخي نيز اين اطلاق را به جنبه شرعي و امور ديني محدود نموده‌اند. ظاهر اين آيات، نه‌تنها همه علوم را بيان نكرده است، بلكه بسياري از مطالب مورد نياز مردم در امور شرعي، مثل جزئيّات احكام و غيره را نيز بيان ننموده است. اصطلاح جامعيّت قرآن در آثار متقدّمان مسلمان موجود نيست، ولي موضوع «قلمروي موضوعي قرآن، همواره مورد توجّه انديشمندان اسلامي بوده است. آيه 89 سوره نحل، آيه 111 سوره يوسف، آيه 38 سوره انعام و آيات مشابه بر جامعيّت قرآن در اموري دلالت دارند كه به كمال و سعادت آدمي منجر مي‌شوند. آموزش علوم و دانش‌هاي گوناگون، جزو رسالت قرآن نيست. مراد از اطلاق «كُلُّ شَيْءٍ» در برخي آيات مذكور، با توجّه به قرينه مقاميّه و سياق آيات، اصول كلّي امور ديني است. از اين رو، قرآن در حُكم قانون اساسي دين است كه اصول كلّي دين را بيان كرده است و بيان مواد و تبصره‌ها را به عهده پيامبر(ص) گذاشته شده است.