بررسي تقديم واجبِ داراي بدل در مرجحات باب تزاحم و مصاديق فقهي آن

از مرجحات مطرح شده در باب تزاحم اين است كه واجبي كه داراي بدل نيست بر واجب داراي بدل مقدم مي‌گردد. در مورد اثبات اين كبراي كلي دلايل و وجوهي در علم اصول مطرح شده است و براي اين كبرا و ضابطه كلي، دو مصداق به عنوان تطبيق بر اين قاعده بيان شده است. در اين جستار با واكاوي چهار دليل از وجوهي كه براي اثبات كبرا بيان شده و سپس بررسي دو مصداقي كه مطرح گرديده است، به اين نتيجه رسيده‌ايم كه اگر واجب، داراي بدل عرضي باشد، اصلاً تزاحمي پديد نخواهد آمد و موضوعاً از محل بحث خارج است و اگر واجب، داراي بدل طولي باشد، در دو مقام بايد بحث شود:; الف) در مورد اثبات كبرا در باب مرجحات باب تزاحم بايد گفت: اين مورد به عنوان ضابطه‌اي مستقل در مرحجات با تزاحم قابل قبول نيست بلكه بايد در هر موردي مسأله به صورت مستقل مورد بررسي قرار گيرد و تمام ادله و وجوهي كه براي تقريب اين ضابطه كلي بيان شده‌اند، دچار خدشه هستند.; ب) در مورد دوران امر بين طهارت خبثيه و طهارت حدثيه بايد گفت: نمي‌توان به روشني از ادله استفاده نمود كه در طهارت مائيه، قدرت شرعي اخذ گرديده است و لذا نمي‌توان از باب اين ضابطه بر تقدم طهارت خبثيه بر طهارت حدثيه حكم نمود بلكه بايد به دليل ديگري تمسك نمود؛ در مورد دوران امر بين درك تمام نماز با تيمم در وقت و ادراك يك ركعت از نماز با وضو در وقت هم تنها به دليل آن‌كه درك كردن تمام نماز در وقت اهم است، تيمم كردن بر وضو گرفتن مقدم خواهد بود.