نگرش تاريخي به تشريع جهاد ابتدايي در پرتو تحليل مواجهه حضرت سليمان (ع) با ملكه سبا

يكي از مباحث مطرح شده در فقه اسلامي «جهاد ابتدائي» است. اين جهاد داراي چهار مولفه «جنگيدن با اذن امام معصوم»، «عليه كفار»، «ابتداءاً بدون هيچ حركت ايذائي از جانب كفار نسبت به مسلمانان»، «براي دعوت آنان به اسلام» است. محققان در تحليل اين جهاد دو رويكرد متفاوت دارند. فقهاي زيادي آن را در سطح ضروري دين و از مسلمات فقه مي‌دانند. اما از نظر برخي متفكران، اثبات اين جهاد علاوه بر نداشتن مقتضي، مبتلا به موانع عقلي و نقلي است. بررسي دو رويكرد نشان مي‌دهد هيچ‌كدام از آن‌ها در مباحث خود نفياً يا اثباتاً اشاره‌اي به داستان حضرت سليمان (ع) و ملكه سبأ نداشته‌اند. اين در حالي است كه به‌نظر مي‌رسد اين داستان قابليت زيادي را براي زدودن موانع و ابهامات تئوريك اين‌گونه جهاد، دست كم در نگاه تاريخي در خود دارد.; بررسي مولفه‌هاي جهاد ابتدايي نشان مي‌دهد اين داستان مي‌تواند سندي براي نفي استبعاد و استظهار اصل مشروعيت اين جهاد به منظور رفع موانع دعوت به اسلام باشد؛ زيرا چهار مولفه اين جهاد در آن وجود دارد و موانع عقلي و نقلي مورد ادعا هم با توجه به عملكرد حضرت سليمان (ع) قابل رفع هستند.