تصوير زمان در تصور عرفاي ايران از آغاز تا پايان قرن ششم هـ.ق

زمان، سرمايه‌ بي‌نظير خدادادي، منبع گران ارجي است كه هر انساني متناسب با ظرفيت خود، مراحلِ مختلف آن را درك مي‌كند. برخلاف فلاسفه و حكما كه براهين متفاوتي در باب ماهيت زمان دارند، اشتراكاتِ عرفا درمورد زمان كه با عنوان «وقت» بدان پرداخته اند، بسيار نزديك به هم است. از آنجا كه فلاسفه و متكلمين به توصيف و تعريف زمان پرداخته اند اما عرفا با اراده و رياضت، درصدد تصرّف آن برآمده اند، بنابراين، تبيين ديدگاه فلاسفه، متكلمين و عرفا در مورد زمان ضروري مي نمايد. تلاش عرفا جهت ايجاد ارتباط معنوي با كمال مطلق، بدان سبب است كه با نزديك شدن به خصلت هاي انسان كامل، بتوانند از سيطره ي محدوديت هاي مادّي و حجاب زمان رهايي يابند و طعم شيرين وقت هاي خوش عارفانه را درك نمايند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به اين سؤالات است كه زمان از منظر عرفا بر چند قسم بوده و تصور عرفا از زمان چگونه است؟ از اين روي، جستار حاضر با تكيه بر روش بنيادي- تحليلي، به تبيين جايگاه زمان از دريچه ي نگاه عارفانه ي عرفاي پارسي از آغاز تا پايان قرن ششم هجري پرداخته است.