نقش روح بخاري در ارتباط نفس با بدن در علم النفس فلسفي ابن سينا

ابن سينا از جمله حكماي مسلمان است كه به مسئله ارتباط بين نفس و بدن توجه خاص كرده است. از آنجا كه وي قائل به روحانية الحدوث بودن روح و نيز ثنويت نفس و بدن از ابتداي حدوث است، ناچار بايد در موضوع ارتباط ميان نفس و بدن، وجود واسطه اي را بپذيرد، چرا كه نفسِ مجرد و روحاني نمي‌تواند بدون واسطه، با بدن كثيف و عنصري مرتبط شود و از اين رو لازم است جرمي لطيف كه فوق بدن و دون نفس است در بين باشد. ابن سينا اين واسطه را روح بخاري ناميده است. روح بخاري از بخش لطيف اخلاط و از بخارات بدن برخاسته است. بنابراين نسبت روح بخاري به بخش لطيف اخلاط مانند نسبت اعضاي بدن است به بخش متكاثف اخلاط. همانطور كه تركيب و امتزاج اخلاط، در هر كدام از اعضاي بدن، مزاجي متناسب با آن عضو خاص را پديد مي‌آورند بخارها و لطائف اخلاط نيز كه برآمده از اخلاط چهارگانه هستند، تركيب و امتزاج يافته ومزاجي متناسب با روح بخاري را پديد مي آورند. لذا تدبير، اشتغال و علقه نفس به بدن و به هر عضو يا قوه يا آلات بدني از اين طريق خواهد بود. از منظر ابن سينا، نخستين عضوي كه نفس به او تعلق مي‌گيرد قلب است. قلب منبع و معدن تولد روح بخاري است. مقاله حاضر به روش تحليل محتوايي، به معرفي ديدگاه ابن سينا دربارة روح بخاري، منشا و دلايل اثبات وجود، وظايف و نقش آن در ادراك حسي مي‌پردازد.