نوآوري هاي ملامهدي نراقي درباب علم الهي

بي شك مساله ي علم الهي يكي از مهم ترين و پيچيده ترين مباحث در علم كلام و فلسفه ي اسلامي است. متكلمان و فلاسفه اسلامي در ابعاد مختلف علم الهي از جمله چگونگي اثبات و كيفيت آن، تقريرها و استدلال هاي مختلفي بيان نموده اند و ملامهدي نراقي در اين دو بخش نظرات بديعي را ارائه نموده كه تا پيش از او مطرح نبوده است. سوال اصلي در اين مقاله آن است كه انديشه هاي نوين ملامهدي نراقي در استدلال بر اصل علم الهي و كيفيت آن چيست؟ پس از بحث و بررسي آثار مختلف نراقي از جمله اثر جامع الافكار و ناقد الانظار، با روش كتابخانه اي به نتايج زير دست يافتيم: اول: صحيح ترين وجه در اثبات اصل علم الهي بر مبناي قاعده ي كل مجرد عاقل لذاته اين است كه هر موجود مجرد قائم بذاته، امكان ادراك و تعقل را داراست اما فعليت تعقل در آن منوط به تحقق قوي ترين علاقه ي موجود بين عاقل و معقول است كه آن هماناحضور ذات نزد ذات (علم حضوري) است. دوم: در بحث كيفيت علم الهي ديدگاه برتر آن است كه مناط علم تفصيلي پروردگار به جميع اشياء چه قبل و چه بعد از ايجاد مشموليت و معلوليت تمامي موجودات براي علة العلل و حضور و انكشاف تام آنها به مناط حضور ذات الهي نزد ذاتش مي باشد كه به مراتب حضور واجب نزد ذاتش از حضور خود اشياء نزد واجب متعال أقوي است.