واكاوي بداء از ديدگاه فريقين با نگاهي به آيات و روايات

مساله «بداء» از جمله مسايلي است كه علماي مذاهب اسلامي در مورد آن ديدگاه‌هاي مختلفي دارند. اين مسئله از ويژگي‌هاي تفكر شيعي و متأثر از نصوص ديني است. از نظر شيعه، اعمال انسان در سرنوشتش تأثير گذار است و خداوند براساس اعمال صالح يا ناصالح وي، تقديرش را تغيير مي‌دهد. برخلاف يهود كه دست خدا را از هرگونه تغيير و تبديل بسته مي‌دانند. در اهميت مبحث «بداء» همين بس كه امام صادق مي‌فرمايد: «مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِثْلِ الْبَدَاء» از اينرو راقمان اين سطور درصددند به روش توصيفي- تحليلي به تبيين هرچه بيشتر اين موضوع بپردازند. به همين منظور پس از مفهوم شناسي واژه «بداء» و ذكر تفاوت آن با نسخ، به بررسي ديدگاه مفسران و علماي اهل تسنن پيرامون بداء پرداخته و ضمن نقل اقوال مشهور، دلايل شيعه بر اثبات بداء و اتهامات عليه شيعه را نيز مطرح نموده و با استدلالات عقلي و نقلي شيعه را از تهمت‌هاي نارواي مخالفان مبرا ساخته است. بنابراين از نگاه مسلمانان هر نوع تحول و دگرگوني تحت قدرت و سيطره تدبير خداوند بزرگ قرار دارد و قدرت خداي سبحان علي الاطلاق نافذ است و كسي توان ممانعت از تحقق آن را ندارد. قرآن كريم كه كتاب جامع و جاويدان براي هدايت است، نيز در آياتي چند بر آن تصريح نموده است.