ماهيت دنيا و مصاديق اعتقادي كلامي در اشعار محمدتقي علي آبادي مازندراني

محمدتقي علي آبادي مازندراني ،(متولد 1198 هـ .ق علي‌آباد قائم‌شهر، متوفي 1256 هـ.ق، تهران).ملقب به «صاحب ديوان» و مشهور به «ملالي»و«آقا» مي‌باشد؛صاحب ديوان از شاعران و رجال فاضل دربار فتحعلي‌شاه بوده و منصب منشي‌الممالك وي را نيز دارا بود.او به واسطه‌ي نگارش تاريخ مختصر و مفيدي كه در شرح آباء و اجداد و روزگار فتحعلي شاه با نام «ملوك الكلام يا رساله خاقانيه»فراهم نموده است‌و «ديوان اشعار» به شهرت رسيد.مازندراني در غزل،قصيده ومثنوي طبع‌آزمايي نمودو«صاحب»تخلص اوست.صاحب‌ديوان در مضمون‌پروري شاعري اعتدالي است‌كه جانب مناعت طبع و ارزش‌هاي اخلاقي را هيچ گاه فرونگذارده است و در مثنوي، انديشه‌هايي عرفاني و اعتقادي را عرضه نموده است. ارايه انديشه در سروده‌هاي صاحب‌ديوان تا حدودي الگوبرداري از هسته‌هاي عقايد عرفاني از پيش تعريف شده است؛ليك انديشه‌هايي نوظهور ولو به شكل رشته‌هايي نامرئي نيز در ديوان او به ويژه در قالب مثنوي‌هاي او به چشم مي‌خورد.از اين ميان، موضوع دنيا و مصاديق حادث و قديم، عشق، آفرينش و خلقت دنيا و انسان در اشعار صاحب ديوان مطمح نظر ويژه او قرار مي‌گيرد كه فراخور اين جستار بدان پرداخته شده است.ضمن آن كه شيوه‌ي خاص او در بيان انديشه‌هاي اعتقادي و كلامي نيز كه قدرت هنرمندي اديبانه‌ي او را به منصّه ظهور گذارده است،كانون نقد ديگر در اين موضوع است. اين جستار با بهره از منابع كتابخانه‌اي، براساس نقد و تحليل اشعار پرداخته شده است.