بررسي هيدروژئولوژيكي، هيدروژئوشيميايي و ايزوتوپي آبخوان ساحلي جنوب شرق درياچه اروميه

Hydrogeological, hydrogeochemical and isotopic study of coastal aquifer in southeastern bank of Urmia Lake

در چند سال گذشته، كيفيت بخش چشمگيري از آب‌هاي زيرزميني مجاور ساحل جنوب شرقي درياچه اروميه، با افت زيادي همراه بوده است. همزماني نسبي اين پديده با روند خشك شدن اين درياچه در سال‌هاي اخير، گستردگي سازندهاي زمين‌شناسي انحلال‌پذير در منطقه، افزايش چشمگير دما و در نتيجه افزايش مقدار تبخير، نفوذ آب شور از سمت ساحل خشك شده درياچه و عواملي ديگر از جمله عوامل انساني مانند توليد آلودگي‌هاي صنعتي و آلودگي‌هاي كشاورزي تشخيص نوع و ميزان عوامل مؤثر بر كيفيت منابع آب زيرزميني منطقه را با دشواري همراه كرده است. در اين پژوهش با استفاده از ايزوتوپ-هاي پايدار دوتريوم و اكسيژن-18 به همراه برخي از عوامل كيفي و كمي آب زيرزميني مانند تغييرات جهت و جريان آب زيرزميني در سال‌هاي گذشته، ضمن شناسايي عوامل مؤثر بر افت كيفي و شورشدگي آب‌هاي زيرزميني پهنه مطالعاتي، تا حد امكان عوامل مؤثر بر روند خشك شدن درياچه اروميه را نيز مورد ارزيابي قرار گرفت. اين بررسي نشان مي‌دهد كه آبخوان‌هاي منطقه به طور عمده از جريان‌هاي سيلابي بويژه ذوب برف تغذيه مي‌شوند. بنابراين، كاهش ميزان جريان‌هاي سطحي، اثر چشمگيري بر كاهش كميت و كيفيت آب‌هاي زيرزميني منطقه مي‌گذارد. از سوي ديگر، به دليل وابستگي شديد سفره-هاي آب زيرزميني منطقه به تغذيه توسط آبراهه‌ها، موجب مي‌گردد كه بخش عمده‌اي از آورد جريان‌هاي سطحي به اين محدوده صرف تغذيه آبخوان‌ها شود. بنابراين، برداشت زياد از منابع آب زيرزميني منطقه مي‌تواند نقش چشمگيري در كاهش جريان‌هاي سطحي ورودي به درياچه داشته باشد.

In recent years, along with the drying of Urmia Lake, groundwater quality in some areas of its coastal alluvial aquifers has been significantly deteriorated. Due to existence of evaporative geological formations, the remaining brine from the Urmia Lake and high evapotranspiration in the region, identifying the source of changes in groundwater quality is difficult in this area. In this research, it has been tried to evaluate the factors affecting the degradation of the quality and salinity of groundwater in the study area by stable isotopes of deuterium and oxygen-18 with some quality and quantity parameters of groundwater. The aquifers in the area are mainly caused by precipitation in the upstream of catchment areas and most likely flood from the melting snow. Therefore, reducing snowfall or changing the rainfall pattern from snow to rain effect on the quantitative and qualitative aquifers significantly in the study area. Exploitation of groundwater resources in the region could have a significant role in reducing the surface water into the lake.