ارزيابي ميزان مطابقت روايات تفسيري ابن عباس با روايات اهل بيت (عليهم السلام)

ميزان مطابقت روايات تفسيري ابن‌عباس با روايات اهل‌بيت نصرت نيل‌ساز * الهام زرين‌كلاه ** تاريخ ارسال: 21/11/96   |   تاريخ پذيرش: 03/06/97 چكيده عبدالله بن‌عباس، صحابي برجسته پيامبر و از سرآمدان تفسير است. باتوجه به تصريح خود او به علم‌آموزي؛ به‌ويژه يادگيري تفسير از حضرت علي ، و همچنين اشارۀ عالمان به اين مسئله به‌هنگام تبيين جايگاه وي در تفسير، اين مقاله با به‌كارگيري روش كتابخانه‌اي، تجزيه و تحليل آماري متن و اسانيد، به بررسي ميزان مطابقت روايات تفسيري وي با روايات ائمه با تأكيد بر جامع البيان طبري و نورالثقلين حويزي مي‌پردازد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در 80درصد روايات، مطابقت ـ يا به نحو تطابق كامل و يا در قالب روابطي همچون عام و خاص، مطلق و مقيد، مبين و مجمل ـ وجود دارد. اين تطابق در حوزه‌هاي مختلف، اعم از كلامي، فقهي و ادبي و در موضوع‌هايي همچون عدم رؤيت جسماني خداوند، حليت متعه و جواز مجاز و غيره، ديده مي‌شود. در تحليل سندي نيز روشن مي‌شود كه بيشتر اين تطابق‌ها در طريق سعيد‌ بن‌جبير، علي بن‌ابي طلحه، ضحاك بن‌مزاحم، عطاء و مجاهد وجود دارد. گفتني است، در ميان ائمه ، بيش‌ترين تطابق روايات ابن‌عباس با روايات امام صادق است. كليدواژگان ابن‌عباس، اهل‌بيت ، جامع البيان، نورالثقلين، روايات تفسيري، مطابقت. * Assistant Professor, Department of the Quranic Sciences and Hadith, Tarbiat Modarres University,   |   nilsaz@modares.ac.ir ** (Corresponding Author) Assistant Professor, Department of the Quranic Sciences and Hadith, Eqlid Higher Education Center,   |   ezarinkolah@eghlid.ac.ir * استاديار گروه علوم قرآن و حديث دانشگاه تربيت مدرس، تهران،   |    nilsaz@modares.ac.ir ** استاديار گروه علوم قرآن و حديث، مركز آموزش عالي اقليد، نويسنده مسئول   |   ezarinkolah@eghlid.ac.ir