نقد و بررسي راه‌كار «تركِ أولي» در توجيه خطاهاي انبياء

در اين مقاله به بررسي اصطلاح «تركِ أولي» به‌ عنوان راه‌كاري براي دفاع از عصمت انبياء در مواجهه با آياتي از قرآن كريم كه ظاهرشان بر ارتكاب معاصي توسط انبياء دلالت دارند، پرداخته شده و پس از معناشناسي «تركِ أولي»، اين سئوال محور بحث و بررسي قرار گرفته است كه آيا دلايل عقلي عصمت انبياء با صدور تركِ أوليٰ از انبياء سازگار است؟ به عقيدۀ نگارنده با توجه به اين‌كه تركِ أولي، نوعي خطا و لغزش است و چون دلايل عقلي عصمت (مانند وثوق و اعتماد مردم به انبياء، غرض اِرشاد مردم از رسالت، لزوم تبعيت از انبياء، قاعدۀ لطف و عدم اِعراضِ قلوب مردم از انبياء) مستلزم نفي هر گونه خطا و لغزشي از انبياء است، انبياء بايد از تركِ أوليٰ نيز معصوم باشند و اين راه‌كار متكلمان اسلامي در توجيه آيات دال بر معاصي انبياء موفق نيست. پذيرش ارتكاب تركِ أوليٰ از سوي انبياء به معناي پذيرش ارتكاب خطا توسط ايشان و خلافِ اعتقاد شيعه به عصمت انبياء است. در نتيجه، كلام شيعي با چالشي بزرگ در توجيه آيات دالّ بر صدور خطا و لغزشِ انبياء مواجه خواهد شد كه به نظر نگارنده مستلزم بازنگري در اعتقاد كلامي شيعه در باب عصمتِ مطلق انبياء است.