بررسي اصطلاح هورقليا درمنظومه فكري شيخ احمد احسايي

ديدگاه‌هاي شيخ احمد بن زين الدين احسائي جدال‌‌هايي پُر دامنه در عرصۀ پاره‌‌‌اي از مباحث فكري برانگيخته است‌‌‌‌. «هورقليا» يكي از واژه‌هاي كليدي نظام فكري شيخ احمد احسائي است كه در آثار متفكران پيش از او از جمله شيخ اشراق نيز به‌كار رفته است‌‌‌‌. ضمن توجه به پيشينۀ پژوهش‌‌‌‌‌‌، ‌با بررسي اجمالي هورقليا در لغت و اصطلاح خاص احسائي‌‌‌‌‌‌، ‌نشان داده شده كه مراد احسائي از هورقليا در موارد گوناگوني از آثارش همان عالم برزخ و مثال است‌‌‌‌. افزون بر اين‌‌‌‌‌‌، ‌گاهي هورقليا در معنايي خاص‌تر‌‌‌‌‌‌، ‌بر افلاك عالم برزخ (عالم مثال)، ‌اطلاق شده است‌‌‌‌. همچنين ضمن بررسي دو اطلاق رايج‌تر هورقليا در آثار گوناگون احسائي و تبيين بيشتر خصوصيات هورقليا تلاش شده است تا با استخراج ويژگي‌هاي آن‌‌‌‌‌‌، ‌نسبتش با عالم مثال و برزخ‌‌‌‌‌‌، ‌روشن‌تر و تفاوت ديدگاه‌هاي احسائي با متفكران و به‌ويژه‌‌‌‌‌‌، ‌فيلسوفان پيش از وي تا حدودي آشكار ‌شود‌‌‌‌. از جمله اين كه اگر هورقليا‌‌‌‌‌‌، ‌برزخ ميان مجرّدات و ماديات دانسته شده‌‌‌‌‌‌، ‌مراد شيخ احسائي از تجرّد در اين‌جا با مصطلح رايج فلسفي آن متفاوت است و مقصودش از مجرّدات در اين جا عقول نيست و برزخ ميان عالم نفوس و عالم اجسام مراد است‌‌.