مدل سازي و تدوين خط مشي دومنظوره سازي صنعت دفاعي: رويكردي آميخته

در برنامه ششم توسعه ج.ا. ايران به استفاده از ظرفيت‌هاي مازاد صنعت دفاعي براي بخش غيردفاعي تأكيد شده است. پرسش اصلي آن است كه براي تحقق اثربخش اين امر، چگونه بايد جهت‌گيري شكل گيرد؟ بخش صنايع دفاعي كشور، يكي از بخش‌هاي مولد و پيشرو در عرصه علم و فناوري و محصولات پيشرفته است كه همزمان به صورت دومنظوره مي‌تواند به توليد محصولات و فناوري دفاعي و غيردفاعي اشتغال يابد. خط‌مشي دومنظوره‌سازي صنايع دفاعي ايران، براي بكارگيري اين ظرفيت در كشور، در نگاهي جامع، بايد شامل اجزاء و عناصري گردد كه بتوانند در ايجاد و نهادينه كردن ارزش‌هاي سازنده آن به صورت علمي و عملي موثر باشد و حتي در آينده رهنمودهايي براي اجراي خط مشي دومنظوره‌سازي و ارزيابي پيامدهاي آن نيز ارائه كند. اما، اگر نسخه اين خط‌مشي‌ها بر سياق ملاحظات نظري و عملي دورانديشانه و علمي تعبيه نشده باشد، كماكان دردهاي ملي دوا نخواهد شد و حتي دردي به دردهاي كشور اضافه مي‌گردد. بنابراين در اين پژوهش در ابتدا به صورت كيفي، با مطالعه مستندات مكتوب و مصاحبه با 20 نفر از خبرگان آگاه  دانشگاهي و صنعتي، از طريق شناسايي الزامات و اقتضائات دومنظوره‌سازي صنعت دفاعي ايران، اقدام به طراحي مدلي به عنوان راه‌نماي عملي خط‌مشي‌گذاران اين عرصه نموده‌ايم. سپس به صورت كمي، با ابزار پرسشنامه و مطالعه 152 نفره از مديران اين صنايع در كشور، به تحليل وضعيت بكارگيري و اولويت‌دهي عناصر مدل پرداخته‌ايم. نتايج كيفي پژوهش، نشان از توجه به 3 دسته عناصر محوري،6 بعد و 28 مولفه موثر بر نوع جهت‌گيري دومنظوره‌سازي صنعت دفاعي دارد. نتايج كمي پژوهش نيز، نشان از وجود تفاوت وضعيت موجود و وضعيت مطلوب و همچنين وزن عناصر مدل براي خط مشي‌گذاري در جامعه هدف دارد.