تبيين و تحليل ماهيت از منظر قيصري و علامه طباطبايي

مسأله ماهيت از جمله مباحث بنيادين و با اهميت در فلسفه و عرفان اسلامي است؛ اما امروزه به دليل نگاه اصالت وجودي، توجه و شناخت ماهيت به حاشيه رفته و ماهيت شناسي تبديل به حوزه اي فرعي گرديده است. همچنين استفاده از ظرفيت هاي موجود در فلسفه اسلامي و عرفان اسلامي جهت بهره از توانايي هاي هر يك از اين دو، در رشد و بالندگي روز افزون ديگري، امري غيرقابل ترديد است؛ اهميت مطلب فوق را به عنوان نمونه مي توان در نظام حكمي ملاصدرا مشاهده نمود. مقاله حاضر به تبيين مسئله ماهيت در نظر قيصري؛ يكي از مهم ترين صاحب نظران و شارحانِ حوزه عرفان نظري، پرداخته و عنوان مي كند كه از منظر قيصري اعيان ثابته موجود در علم حق تعالي، همان ماهيات هستند. سپس به تبيين دقيق ماهيات از ديدگاه علامه طباطبايي؛ بنيان گذار نظام حكمي نوصدرايي، مي پردازد و در نهايت به بررسي و تحليل ماهيت از نظر قيصري و علامه طباطبايي پرداخته است. نگارندگان بر اين باورند كه ماهيات از نظر قيصري همان اعيان ثابته در علم حق‌تعالي هستند و علم انسان سايه اي از علم خداوند است، اما ماهيات در نظر علامه حد وجودات خاص خارجي در ذهن هستند كه در نتيجه تفاعل ذهن و عين، و با وجودي اعتباري در علم انسان تحقق مي يابند.