علامه طباطبايي و اصول هستي‌شناختي برگرفته از لفظ «حق» در قرآن كريم

موضوعات مرتبط با حق و كاربردهاي اين لفظ در قرآن كريم از چنان گستره و ظرفيتي برخوردار است كه مي‌تواند مباني و چهارچوب يك نظام فلسفي را پايه‌ريزي كند. در اين راستا و با اين جهت‌گيري، پس از اشاره به معناي لغوي «حق» و مؤلفه‌هاي آن (ثبوت، وجوب، و بقا) و همچنين معاني اصطلاحي «حق» در قرآن (حق تكويني، به‌معناي حقيقت عيني و واقعيت خارجي؛ حق معرفتي، به‌معناي شناخت و يا سخنِ حقيقي، صادق و مطابق با واقع؛ حق ارزشي: به‌معناي عمل شايسته و نيكو)، در اين مقاله با مرور كاربردهاي لفظ حق، هفت اصل از اصول هستي‌شناختي در قرآن كريم را براساس آراء علامه طباطبايي در تفسير الميزان تقرير كرده‌ايم، اصولي مانند اينكه خداوند، مصداق اتم حقّ است؛ ماسوا و ديگر حقايق، همه از حقّ تعالي و تحت تدبير اوست؛ و حقّ تعالي، ماسوا و ديگر حقايق را بحق آفريده است. در خلال اين مباحث همچنين به اين اشكال مقدر پاسخ داده شده است كه آيا مي‌توان يك واقعيت زبان‌شناختي مربوط به يك زبان را مبنايي براي استنتاج واقعيت‌هاي هستي‌شناختي قرار داد؟