تبيين نهايي و موجود ضروري؛ طرح و بررسي ديدگاه تيموتي اكانر

تبيين را پاسخ به پرسش از چرايي اشياء تلقي مي‌كنند، و تبيين نهايي پاسخ به اين پرسش است كه چرا اساساً چيزي وجود دارد در عوض اين كه هيچ چيز نباشد؟ در اين مقاله، پس از ذكر توضيحاتي درباره تبيين و تبيين نهايي، اهميت تبيين نهايي تشريح مي‌گردد، و پس از آن نشان خواهيم داد كه جست‌وجوي تبيين نهايي در علوم طبيعي، علي‌الاصول، بي‌نتيجه خواهد بود. نهايتاً تقريري از تبيين نهايي مبتني بر وجودِ يك موجود ضروري ارائه خواهد شد. در تمامي اين فرايند، بحث را ناظر به موضع تيموتي اكانر، متافيزيك‌دان برجسته معاصر، پيش خواهيم برد و آراي او را درباره مسائل مذكور تشريح مي‌كنيم. تلاش در جهت نشان دادن اهميت تبيين نهايي و ارائه الگويي براي آن مبتني بر برهان كيهان‌شناختي از ويژگي‌هاي بارز ديدگاه اكانر است. از نظر او وجود زنجيرۀ ممكنات هنگامي تبييني كامل پيدا مي‌كند كه نهايتاً مبتني بر وجودِ موجودي ضروري شود. اكانر براي گريز از ضروري‌انگاري ممكنات، از نظريه اختصاصي خود در زمينه عليت عامل استفاده مي‌كند و داراي اراده بودن موجود ضروري را مجراي ورود گزينه‌هاي بديل در فرايند آفرينش ممكنات در نظر مي‌گيرد. مباحث اكانر در اين موضوع حاوي نكات بديع و قابل استفاده است، هرچند همۀ وجوه آراي او نيز قابل پذيرش نيست. به طور خاص، تصوير فعل ارادي كه اكانر ارائه مي‌دهد در اين مقاله مورد پذيرش قرار نگرفته است.