بررسي خصوصيات هيدروژئومورفولوژيكي نهشته هاي كواترنر آبخوان دشت جم

Study of the hydro geomorphological characteristics of quaternary deposits in Jam Plain aquifer

آب هاي زيرزميني يكي از منابع اصلي آب مصرفي است. در مقابله با افزايش تقاضا براي استفاده هاي آب شرب، كشاورزي و صنعتي، مديريت اين منابع بسيار مهم است. اقدامات مديريتي نياز به دانستن رفتار مكاني و زماني آب هاي زيرزميني است. با توجه به برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني در اين منطقه و با در نظر گرفتن سيلاب ها و رژيم بارندگي اين ناحيه كه داراي بارش هاي بسيار شديد در زمان هاي كوتاه مي باشد، نياز به بررسي خصوصيات هيدروژئومورفولوژيكي نهشته هاي كواترنر دشت جم احساس مي شود. در اين تحقيق، بررسي هاي اكتشافي-ژئوفيزيكي نهشته هاي كواترنر در محدوده آبخوان دشت جم صورت گرفت. براي اين كار از روش هاي گرافيكي، ترسيم مقاطع ژئوالكتريك و تهيه نقشههاي هممقاومتظاهري براي عمق هاي مختلف، بررسي هاي اكتشافي چاهاي پيزومتري حفاري شده در محدوده آبخوان دشت جم از طريق تهيه و ترسيم لوگ چاه ها و مقاطع زيرسطحي بين چاه ها استفاده شد و نهايتا، به روابط هيدروژئومورفولوژيكي نهشته هاي كواترنر پرداخته شد. نتايج نشان داد، كمينه عمق آبرفت از 30 متر در حاشيه شمال غربي محدوده آبخوان و در فاصله 500 متري شرق پارك جنگلي جم و بيشترين عمق آن نيز 95 متر در حاشيه شمال غربي محدوده آبخوان و در فاصله 450 متري جنوب چاه نفت و گاز مهرباغ واقع شده است. بيشترين ضريب قابليت هدايت هيدروليكي دشت جم 2.5 متر در روز مربوط به چاه گچي و كمينه آن نيز به ميزان 1.06 متر در روز در چاه فرامرزي محاسبه شد. بررسي روند تغييرات ضريب قابليت هدايت هيدروليكي نشان داد، ميزان آن در بخش شرقي محدوده مورد مطالعه 2.5-2 متر در روز بوده كه به سمت بخش غربي كاهش يافته و به 1.5-1 متر در روز رسيده است و در جهت شمال به جنوب نيز روند كاهشي دارد (از 2.5-2 به 1.5-1 رسيده است). روند مكاني تغييرات ضريب قابليت انتقال از شرق به غرب تا نيمه هاي دشت تقريبا ثابت در طبقه200-180 مترمربع در روز قرار گرفته است ولي در نواحي غربي ميزان آن 90-50 مترمربع رسيده و كاهش يافته است. تغييرات اين ضريب در جهت شمال به جنوب تا ميانه دشت تغييرات معني داري نشان نداد. اما در بخش هاي جنوبي دچار كاهش شده است كه نتيجه افت ضخامت آبرفت در اين نواحي ارزيابي مي شود. بررسي ها نشان داد 4810 هكتار از منطقه از واحد كوهستان، 2186 هكتار از واحد تپه هاهور و 5282 هكتار نيز از واحدهاي فلات و دشت ميان كوهي تشكيل شده است.

Groundwater is a major source of water. The management of these resources is very important answer for increasing drinking, agricultural and industrial water demands. Management measures need knowing the spatial and temporal behavior of groundwater. According to anomalous use of groundwater resources in this region and considering floods due to precipitation regime with severe rainfall, there is a need to investigate Hydro-geomorphological characteristics of quaternary deposits of Jam Plain. In this research, exploration-geophysical surveys of quaternary deposits within the Jam Plain was investigated. For this purpose, graphical methods, geo-electric sections draw, and preparing iso-resistance to different depths maps, reviews exploratory piezometer wells drilled within the Jam Plain by drawing the logs through the provision of wells and subsurface levels between wells; and finally, hydro-geomorphology relations of quaternary deposits were studied. Results showed that the minimum alluvial depth starts from 30 m in north-western margin at a distance of 500 m east of Jam Forest Park and its maximum depth of 95 m is in the north-western margin of the aquifer and 450 m south of Mehrbagh oil and gas well. The highest hydraulic conductivity coefficient of 2.5 m/day in Jam Plain belongs to Gachi well and its minimum of 1.06 m/day is related to Faramarzi well. Investigating the trend of changes of hydraulic conductivity coefficient showed that its rate in the eastern part of the study area was 2-2.5 m/day and decreases to 1-1.5 m/day in the western parts and in the north to south direction it decreases from 2-2.5 to 1-1.5 m/day. The spatial trend of changes in the coefficient of transmission capacity from east to west to the middle of the plain is approximately constant and is located on the floor of 180-200 m2/day, but in western areas it has fallen to 50-90 m2/day. The changes of this coefficient showed no significant changes in the north to south direction till the middle of the plain. But, decreased in the southern parts, which is the result of the reduction of the thickness of alluvium in these areas. Results demonstrated that 4810, 2186 and 5282 ha of the study area belongs to mountainous, hill and plateau and the middle areas between the plains and the mountains units.