كليدواژه :
ارزيابي اقتصادي , پروتئين دانه , تنش شوري , خراسان جنوبي , كارآيي مصرف آب
چكيده فارسي :
كمبود آب و كاهش كيفي منابع آب و خاك در استان خراسان جنوبي (در شرق ايران) از علل عمده كاهش توليد هستند. برداشت بي رويه آب از منابع زيرزميني (طي دو دهه اخير) پديده اينتروژن (تداخل سفره آب شور در آب شيرين) در اكثر دشتهاي خراسان جنوبي را بدنبال داشته، بطوري كه روز به روز به حجم آبهاي شور در دشتهاي اين منطقه اضافه ميشود كه اين امر سبب كاهش توليد شده است. هدف اين تحقيق بررسي اثرات شوري بر عملكرد، اجزاء عملكرد و درصد پروتئين دو رقم گندم قدس و روشن، تعيين كارايي مصرف آب و نيز بررسي تاثير تغييرات كيفي آب آبياري بر شاخص اقتصادي كارايي مصرف آب و درآمد خالص، ميباشد. آزمايش در قالب كرتهاي خرد شده بصورت فاكتوريل با دو رقم گندم (قدس و روشن) ، بعنوان كرتهاي اصلي و سه سطح شوري آب آبياري (S_3 و S_(2) و 〖 S〗_1 بترتيب معادل 1/4، 5/4 و dS/m 9/6) بعنوان كرتهاي فرعي در سه تكرار و در دشت بيرجند، در سال زراعي 94-93 اجراء شد. رقم و افزايش تنش شوري، هر دو موجب كاهش عملكرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملكرد بيولوژيك بطور معنيداري شده و تنها افزايش تنش شوري بود كه اثر افزايشي بر درصد پروتئين دانه دو رقم داشت. در گندم رقم روشن، عملكرد دانه 26 درصد و درصد پروتئين دانه 5 درصد بيش از گندم رقم قدس گرديد. با افزايش تنش شوري در كليه تيمارها، كاهش نسبي كارايي مصرف آب (WUE) براي رقم قدس، بيش از رقم روشن بود. همچنين در بررسي اثرات شوري بر عملكرد دو رقم گندم، شاخص توليد نهايي (〖MP〗_ECW) و قدرمطلق شاخص ارزش توليد نهايي (〖VMP〗_ECW) نيز نشان دادند كه با افزايش شوري آب آبياري، گندم رقم قدس در مقايسه با گندم رقم روشن، آسيب پذيرتر است. علاوه بر نتايج گفته شده مشاهده شد كه در سطوح ، درآمد خالص گندم رقم روشن 1/4 برابر و در سطح شوري ، درآمد خالص براي اين رقم 2 برابر گندم رقم قدس گرديد. با توجه به عملكرد بيشتر و درصد پروتئين دانه 26 و 5 درصدي در گندم رقم روشن نسبت به گندم رقم قدس، اين رقم (از نظر كمي و كيفي) ، براي كاشت در شرايط تنش شوري، در منطقه، مناسبتر به نظر ميرسد. با افزايش تنش شوري مقدار كارايي مصرف آب در گندم رقم روشن بيشتر شد. نتايج بررسي كارايي مصرف آب، همچنين نشان ميدهد كه اولا درصدهاي كاهش محصول تحت شرايط شوري براي رقم قدس بيش از رقم روشن بوده و ثانيا براي هر دو رقم، وجود تنش شوري در محيط به دليل اثر هر سطح در كاهش انرژي آزاد آب، در جذب آن توسط گياه اختلال زيادي ايجاد نموده كه در نهايت عملكرد را بيشتر تحت تاثير قرار مي دهدهمچنين ارزيابي شاخصهاي اقتصادي، عملكرد و درآمد حاصله دو رقم گندم نشان داد كه، رقم روشن در برابر شوري نسبت به رقم قدس مقاوم تر بوده و در سطوح شوري مختلف به ميزان قابل توجهي درآمد خالص اين رقم بيشتر است؛ لذا كشت گندم روشن با آب نامناسب منطقه مقرون بهصرفه تر خواهد بود.
چكيده لاتين :
Water shortage and qualitative decrease of water sources and soil in southern Khorasan province (in east of Iran) are the major causes of decreased production. Indiscriminate harvesting water from underground sources (the last two decades) phenomenon intrusion (interference saline aquifer in fresh water) in most of South Khorasan plains and the day after will be added to the volume of brackish water area.This decrease is produced.The aim of this study was to investigate the effects of salinity on yield, yield components and protein content of two cultivars of Ghods and Roshan, determines the efficiency of water use and the effect of changes in water quality irrigation water is use efficiency on economic indicators and net income. Factorial experiment split into two cultivars (Ghods and Bright), as main plots and three levels of salinity (S_1, S_2, S_3 and, respectively, 4.1, 5.4 and 9.6 dS⁄m ) as the sub plots with three replications at the Agricultural Research Station and the University of Birjand in the crop year 2013-2014 was carried out.The results of water use efficiency, indicating that the first product under the terms of the percentages of reduction of salinity in Ghods cultivar was more than clear Increased salinity and cultivars, both to reduce seed yield, seed weight, harvest index and biological yield significantly, only increasing salinity, by increasing the protein content of two cultivars and in the light, yield 26% and protein content was 5% higher than Ghods. Salinity decreased relative water use efficiency (WUE), but the value of all treatments, for Roshan, Ghods was over. The effects of salinity on yield indices of two wheat cultivars (VMP_(EC_W )) and (MP_(EC_W )) showed that the levels (S_1, S_2, net income 4.1 times more wheat and salinity levels S_3, Ghods wheat was 2 times. The economic indicators Water consumption also decreased with increasing salinity levels in two varieties. Due to the increasing yield and protein content higher than 26 and 5 per cent on Ghods, the figure (in terms of quantity and quality), for planting in saline condition in the region, seems more appropriate. Increasing salinity levels relative reduction in water use efficiency for both the cause and amount of the figure was more clearly. The evaluation of economic indicators, performance and revenue showed two wheat varieties that are resistant to salinity and Roshan in different salinity levels significantly higher than the net income figure, so wheat cultivation area with inadequate water cost It was more cost-effective.
