تأثير پخش سيلاب بر تغييرات پوشش گياهي و خاك سطحي شبكه پخش سيلاب كوه خواجه سيستان

Studying impact of flood water spreading on changes of vegetation and topsoil in koh‌ khajeh flood spreading station, Sistan

هدف از اين پژوهش، بررسي تغييرات برخي از ويژگي‌هاي خاك سطحي و پوشش گياهي شبكه پخش سيلاب و مقايسه آن با منطقه شاهد در ايستگاه پخش سيلاب كوه خواجه واقع در منطقه هامون سيستان است. براي انجام اين پژوهش، چهار عرصه به‌عنوان منطقه پخش سيلاب و دو عرصه به‌عنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شد. نمونه‌برداري‌ها در داخل شش قطعه به روش تصادفي–سيستماتيك صورت گرفت. بدين منظور، سه ترانسكت 100 متري در هر قطعه و بر روي هر ترانسكت 10 پلات يك متر مربعي با توجه به پراكنش پوشش گياهي مستقر شد. درصد تاج پوشش گياهي و ميزان تراكم با روش پلات­‌گذاري و با استفاده از روش قطع و توزين رشد سال جاري گياهان به‌عنوان توليد گياهي اندازه‌گيري شد. همچنين، براي ارزيابي خصوصيات خاك منطقه پخش سيلاب و شاهد، نمونه‌­برداري در طول هر ترانسكت و در شش نقطه (سه ‌نقطه در زيراشكوب بوته‌اي و سه ‌نقطه از خاك لخت) انجام و عوامل هدايت الكتريكي، اسيديته، درصد ازت خاك و درصد مواد آلي اندازه‌گيري شد. به‌منظور مقايسه عوامل خاك از آزمون فاكتوريل 2×2 و براي عوامل پوشش گياهي از آزمون t غير جفتي با نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نرمال بودن داده­ها نيز با استفاده از آزمون كلوموگوروف بررسي شد. نتايج حاصل از تجزيه ‌و تحليل داده‌ها نشان داد كه پخش سيلاب بر افزايش درصد پوشش تاجي در سطح پنج درصد و ميزان توليد در سطح يك درصد تأثير معني‌داري دارد، ولي بين تراكم عرصه پخش سيلاب و عرصه شاهد تفاوت معني‌داري به لحاظ آماري وجود ندارد. نتايج بررسي خصوصيات خاك نشان داد كه پخش سيلاب باعث افزايش معني­‌دار درصد ازت خاك و درصد مواد آلي و كاهش اسيديته و هدايت الكتريكي در سطح پنج درصد شده است. همچنين‌، مقدار ماده آلي، ازت و اسيديته خاك لخت نسبت به خاك زير بوته در هر دو تيمار شاهد و پخش سيلاب در سطح پايين‌­تري قرار دارد. ولي هدايت الكتريكي خاك زير بوته بيشتر از خاك لخت در هر دو تيمار است.

The purpose of this research is to study the changes in some features of the topsoil and vegetation in the land affected by flood and comparing its results with the control area in koh khajeh flood spreading station in hamoon area of Sistan. For this purpose, four sites were considered as flood spreading area and two sites were selected as control area. Samples were taken in six sites using the random-systematic method. To this aim, 3 transects of 100 meters was established in each field and each one had 10 plots of 1 square meters regarding the dispersion of vegetation. Canopy cover percentage and density were calculated through use of plots and clipping and weighing was used to measure current year's growth as production. Also, to measure soil properties, sampling along each transect and in six points (3 points in shrubs understory and three points in bare soil), and factors as EC, pH, nitrogen percentage of the soil, and organic matter percentage were calculated. In order to compare the results regarding soil features, we used 2*2 factorial tests and for the factors regarding vegetation we used non-paired t test in spss. Data normality was assessed using Kolmogorov test. The results indicated that flood water spreading has a significant effect on canopy cover percentage and plant production respectively in probability level of 5 and 1 percent, but there is not significant difference between vegetation density in flooded and control area. Results showed that flood has led to significant increases in soil nitrogen percent and organic matter as well as low acidity and EC in probability level of 5 %.at the same time, organic matter, nitrogen and acidity are low compared to shrub understory soil in both treatments. However, EC in soil under shrub is higher than bare soil in both treatments