پديد آورندگان :
خاص اميري، مريم , قبادي، محمداقبال دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , قبادي، مختار دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , محمدي، غلامرضا دانشگاه رازي - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
عملكرد كوانتومي , هدايت روزنه اي , كارآيي فتوسنتز , عملكرد و اجزاي عملكرد
چكيده فارسي :
سابقه و هدف
گياه سويا [(Glycine max(L.) Merr.] توانايي تثبيت نيتروژن هوا از طريق باكتري هاي همزيست ريزوبيوم ژاپونيكوم (Rhizobium japonicum) را دارد. مقدار نيتروژن تثبيت شده اگرچه نياز گياه را براي توليد حداكثر عملكرد تامين نمي كند اما در شرايط مناسب ممكن است تا حدود 80 درصد كل نيتروژن مورد نياز گياه را تثبيت كند. استفاده از مكانيسم تثبيت زيستي نيتروژن باعث كاهش هزينه توليد، كاهش آلودگي هاي زيست- محيطي و حفظ ساختمان خاك خواهد شد. مقدار تثبيت نيتروژن در سويا به نحوه و شرايط تلقيح، نوع خاك، عكس العمل رقم و شرايط آب و هوايي منطقه بستگي دارد. با توجه به اهميت سويا اين مطالعه با هدف ارزيابي اثر تلقيح ريزوبيوم و سطوح مختلف كود نيتروژن بر برخي خصوصيات مرفوفيزيولوژيكي و عملكرد ارقام سويا انجام شد.
مواد و روش ها
اين آزمايش به صورت كرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه پژوهشي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي، دانشگاه رازي، كرمانشاه در سال 1388 اجرا گرديد. فاكتور اصلي ميزان كود نيتروژن (صفر، 50، 100، 150 و 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) از منبع اوره، فاكتور فرعي رقم سويا (ويليامز و هابيت) و فاكتور فرعي فرعي تلقيح باكتري ريزوبيوم ژاپونيكوم (تلقيح وعدم تلقيح) بودند. صفات حداكثر شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، عملكرد كوانتومي، شاخص كارايي فتوسنتز، دماي سايه انداز، هدايت روزنه اي و شاخص سبزينگي در مرحله اوايل گلدهي و عملكرد زيست توده، عملكرد دانه، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعي در بوته و درصد روغن دانه در مرحله رسيدگي بررسي شدند.
يافته ها
نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه در مرحله اوايل گلدهي، شاخص سطح برگ برعكس هدايت روزنه اي با افزايش مصرف نيتروژن، زياد شد ولي بيشترين كارايي فتوسنتز در مصرف 50 و 100 كيلوگرم نيتروژن بدست آمد. بيشترين عملكرد كوانتومي در شرايط تلقيح و مصرف 100 كيلوگرم در هكتار نيتروژن و در رقم ويليامز بدست آمد. ارتفاع بوته در رقم هابيت برعكس رقم ويليامز با افزايش مصرف نيتروژن از 100 كيلوگرم در هكتار افزايش داشت. در مرحله رسيدگي، اثر كود نيتروژن، ارقام سويا و تيمار تلقيح بذر بر صفات عملكرد زيست توده، عملكرد دانه، شاخص برداشت و وزن هزار دانه معني دار بود. عكس العمل عملكرد زيست توده در دو رقم به مصرف نيتروژن و تلقيح متفاوت بود. بيشترين مقدار عملكرد زيست توده در رقم ويليامز با مصرف 50 و در رقم هابيت در 150 و 200 كيلوگرم در هكتار نيتروژن، بدست آمد. تلقيح ريزوبيوم عملكرد دانه را در رقم ويليامز به ميزان 570 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد افزايش داد. بيشترين عملكرد دانه به مقدار 5400 كيلوگرم در هكتار با مصرف 50 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن و تلقيح در رقم ويليامز بدست آمد.
نتيجه گيري
در شرايط آب و هوايي شهرستان كرمانشاه هر دو رقم سويا (ويليامز و هابيت) با مصرف كود نيتروژن به مقدار 50 تا 100 كيلوگرم در هكتار همراه با تلقيح باكتري بيشترين عملكرد داشتند. رقم ويليامز داراي عملكرد بيشتري نسبت به هابيت بود.
چكيده لاتين :
Background and objectives: The soybean plant [(Glycine max (L.) Merr.] has the ability to air nitrogen fixation through the bacteria of the Rhizobium japonicum. Nitrogen fixation, although not providing the plant's needs for maximum yield, but in the right conditions, it may be up to about 80% of the total nitrogen required for the plant to stabilize.Use of the nitrogenfixation mechanism of nitrogen will reduce production costs, mitigating environmental pollution and maintain soil construction. In soybean, amount of nitrogen fixation depend on the usage and condition of inoculation, the type of soil, the reaction of the variety and the weather conditions of the region.With attention to importance of soybean, this study fulfilled with the aim of evaluation the effect of inoculation of Rhizobium and different levels of nitrogen on some morphophysiological characteristics and yield of soybean cultivars.
Materials and methods: This experiment was conducted as split-split plot based on a randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Campus of Agricultural and Natural Resources, Razi University, Kermanshah during2009.The main factor was nitrogen fertilizer (0, 50, 100, 150 and 200 kg ha-1) from urea source, sub-factor of soybean varieties (Williamz and Hobbit) and sub-sub-plot of inoculation of Rhizobium japonicum (no-inoculation and inoculation).In this experimenttraits were investigated such as leaf area index, plant height, quantum yield, photosynthesis efficiency index, canopy temperature, stomatal conductance and chlorophyll index atearly-flowering stage and biomass, grain yield, harvest index, number of pods per plant, number of seeds per Pods, 1000-seed weight, number of branches per plant and seed oil percent.
Results:The results showed that in the early-flowering stage by increasing nitrogen levels leaf area index versus stomata conductance were enhanced, but the highest efficiency of photosynthesis was obtained at 50 and 100 kg ha-1 nitrogen.The highest quantum yield was obtained for inoculation conditions and consumption of 100 kg ha-1for Williamz variety.Plant height for Hobbit variety increased compared to Williams by more than 100 kg ha-1 nitrogen. In the ripening stage, the effect of nitrogen fertilizer, soybean cultivars and seed inoculation were significant on biomass yield, seed yield, harvest index and 1000-seed weight.The response of biomass was different in two varieties from nitrogen and inoculation. The highest amount was for Williamz(50 kg ha-1) and Hobbit(150 and 200 kg ha-1). Rhizobium inoculation increased seed yield by 570 kg ha-1.The highest grain yield was obtained amount of 5400 kg ha-1 with 50 kg ha-1 nitrogen fertilizer and inoculation at Williamz variety.
Conclusion: In Kermanshah climatic conditions, Williams and Hobbit varieties produced maximum seed yield by 50 and 100 kg ha-1 nitrogen with Rhizobium inoculation. Williamz had the highest yield to Hobbit.
