روند تغييرات تنوع گونه‌هاي چوبي در طبقه‌هاي سني جنگل‌كاري‌هاي كاج بروسيا و سرو زربين در منطقه قپان، شرق استان گلستان

Trends in Woody Species Diversity Across Different Age Classes of Pinus brutia and Cupressus horizontalis Plantations in Ghapan Region, East of Golestan

تخريب جنگل بر پايداري بوم نظام تأثير مي‌گذارد و سبب كاهش تنوع گونه‌هاي گياهي مي‌شود. جنگل‌كاري با درختان سوزني‌برگ در بوم نظام‌هاي تخريب‌شده، شرايط استقرار گونه‌هاي بومي را فراهم و در حفظ و توسعه تنوع گياهان نقش مهمي ايفا مي‌كند. اين تحقيق با هدف اندازه‌گيري و مقايسه تنوع گونه‌هاي چوبي در طبقه‌هاي سني جنگل‌كاري‌هاي كاج بروسيا و سرو زربين در منطقه قپان واقع در شرق استان گلستان انجام شد. جنگل‌كاري‌ها به طبقه‌هاي سني كوچكتر از 10، 10 تا 20 و 20 تا 30 سال طبقه‌بندي شدند. سپس به‌ازاي هر طبقه سني، عرصه‌اي به مساحت تقريبي پنج هكتار مشخص و در آن عرصه، 30 قطعه نمونه 400 مترمربعي به‌طور تصادفي سيستماتيك انتخاب شدند. در هر قطعه نمونه، فهرست گياهان چوبي و تراكم آنها ثبت شد. تعداد گونه‌هاي چوبي با استفاده از شاخص‌‌هاي غناي گونه، غناي مورد انتظار و مارگالف، تنوع با استفاده از شاخص‌هاي سيمپسون و شانون-وينر و يكنواختي با استفاده از شاخص‌هاي كامارگو و سيمپسون محاسبه شدند. تجزيه واريانس نشان داد كه اثر گونه، طبقه سني و اثر متقابل گونه و طبقه سني معني‌دار بوده است. برش‌دهي اثر متقابل نشان داد كه تفاوت طبقه‌هاي سني جنگل‌كاري كاج بروسيا از نظر شاخص‌هاي غنا، تنوع و يكنواختي معني‌دار بوده است. در جنگل‌كاري سرو زربين، تفاوت طبقه‌هاي سني از نظر شاخص‌هاي غناي مورد انتظار و مارگالف و تنوع سيمپسون و شانون-وينر معني‌دار نشد. ولي افزايش شاخص‌هاي غناي گونه و يكنواختي كامارگو و سيمپسون در طبقه‌هاي سني كوچكتر از 10 و 10 تا 20 سال معني‌دار شد. همچنين نتايج نشان داد كه جنگل‌كاري كاج بروسيا براي استقرار زادآوري و توسعه گياهان چوبي از سرو زربين مناسب‌تر بوده و براي جنگل‌كاري آتي در اين منطقه پيشنهاد مي‌شود.

Forest degradation influences ecosystem sustainability and reduces plant species diversity. Plantations with coniferous trees in degraded ecosystems help the native species to become established and play a major role in preserving and improving plant diversity. This study aims at measuring and comparing the woody species diversity across different age classes of Pinus brutia and Cupressus horizontalis in Ghapan region, East of Golestan. Plantations were classified in the following age classes: <10, 10-20, and 20-30 years old. Then an area of about 5 ha were chosen for every age class and a number of 30 plots (400 m2) were systematic randomly selected. List of woody species and their density in each sample plot were recorded. Number of woody species was calculated using species richness, expected richness, and Margalef indices; diversity was calculated using Simpson and Shannon-Wiener indices; and evenness was calculated using Camargo and Simpson indices. Analysis of variance showed that the effects of species, age classes, and their interaction were significant. Slicing of interaction effect indicated an outstanding difference of richness, diversity, and evenness indices across the different age classes of Pinus brutia plantations. The difference of expected richness and Margalef, Simpson, and Shannon-Wiener indices were not significant across the different age classes of Cupressus horizontalis plantations. But, the increasing of species richness and evenness of Camargo and Simpson indices were significant across the age classes of <10 and 10–20 years old. Also, it was showed that Pinus brutia plantation is more suitable for establishment and development of woody species than Cupressus horizontalis and therefore it is recommended for future plantations at the study region.