ارزيابي و مقايسه بهره‌وري آب در اراضي شاليزاري سنتي و تجهيز و نوسازي شده در شهرستان آستانه اشرفيه

Evaluation and Comparison of Water Productivity in Traditional and Consolidated Paddy Fields in Astaneh Ashrafieh County

مديريت منابع آب و خاك از طريق افزايش عملكرد و بهره ­وري آب در شاليزارها داراي اهميت ويژه­ اي مي­ باشد. تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري يكي از اقداماتي است كه با هدف افزايش بهره ­وري آب اجرا مي­ شود. به ­منظور بررسي و ارزيابي اثر اجراي طرح تجهيز و نوسازي بر ميزان عملكرد و بهره­ وري آب، پژوهشي در شاليزارهاي شهرستان آستانه اشرفيه، در قالب طرح كرت­ هاي دو بار خرد شده در سه سطح اصلي بالادست، ميان ­دست و پايين ­دست و دو سطح فرعي تجهيز شده و سنتي، طي دو سال 1394 و 1395 انجام شد. داده­ هاي عملكرد، ميزان آب مصرف شده براساس نيازهاي مختلف و ميزان هزينه و درآمد از مزارع در مناطق مختلف جمع ­آوري شد. نتايج نشان داد ميانگين عملكرد در شاليزارهاي سنتي و تجهيز و نوسازي شده به­ ترتيب برابر 3958 و 3901 كيلوگرم بر هكتار بود و اختلاف معني ­داري وجود نداشت. مقادير بهره­ وري ناخالص براساس تبخير-تعرق و تبخير-تعرق بعلاوه نفوذ در اراضي سنتي به­ترتيب 3% و 3% بيشتر از مقادير آن در اراضي تجهيز شده بود. نتايج نشان داد كه عليرغم عدم وجود اختلاف معني دار در عملكرد محصول در سطح اطمينان 95 درصد، بهره‌وري خالص براساس تبخير-تعرق، تبخير-تعرق بعلاوه نفوذ، و مصرف آب در مزرعه در اراضي تجهيز شده به­ ترتيب 50%، 51% و 54% بيش از اراضي سنتي بود.يافته‌ها نشان مي‌دهد كه طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري، با كاهش هزينه ­هاي كاشت، داشت و برداشت، موجب افزايش بهره­ وري خالص مي­ شود.

Management of soil and water resources and sustainable development of agriculture by increasing rice yield and water productivity has high importance. Consolidation of paddy fields is one of the solutions for this purpose. In this regard, this research aimed to investigate role of consolidation projects in paddy fields on water productivity. The research was done in Astaneh Ashrafiyeh, in Guilan Province, on paddy fields in 3 situations (upland, middle land, and lowland) and 2 farm types (traditional and consolidated), with 5 replications, during 2015 and 2016 . The data on rice yield and different water productivities were analyzed based on double split plot with Tuckey mean analysis method. The results showed that average yield of traditional and consolidated fields were 3958 and 3901 kg ha-1, respectively, without any significant difference. In traditional fields, the gross productivity based on evapotranspiration alone and evapotranspiration plus percolation was, respectively, 3% and 3 % more than those in the consolidated fields. However, net productivity based on evapotranspiration alone, evapotranspiration plus percolation, and water use in consolidated fields was, respectively, 50%, 51%, and 54% more than in traditional fields. Therefore, planning and implementing consolidation projects on paddy fields can increase water productivity.