پديد آورندگان :
حاجيها، عباس دانشگاه پيام نور ساري , ضميري، محمدرضا دانشگاه پيام نور قم , دادجو، يدالله دانشگاه پيام نور قم , الهي، محمد دانشگاه پيام نور تهران
كليدواژه :
مطالعه تطبيقي , حكمت صدرايي , ابن سينا , علم پيشين الهي , علم حصولي و علم حضوري
چكيده فارسي :
اين مقاله با روش تلفيقي (عقلي ـ نقلي) و با استفاده از منابع اسنادي و كتابخانه‌اي، بررسي تطبيقي علم پيشين الهي در حكمت صدرايي و ابن سينا و تطبيق آن با آيات و روايات را به كاوش نشسته و در صدد تبيين و تطبيق ديدگاه دو فيلسوف نامدار شيخ‌الرئيس ابن سينا و حكيم صدرالمتألهين دربارۀ علم پيشين الهي است. يافته‌ها حاكي از آن است كه علم در حكمت صدرايي، امري وجودي و داراي مراتب و در نظام مشايي، كيف نفساني است. در حكمت متعاليه علم خداوند به ذات و علم به موجودات قبل از ايجاد و بعد از ايجاد، علمي حضوري ولي در حكمت مشاء علم ذات به ذات و علم به صور متقرره در ذات، حضوري و علم به موجودات خارجي، قبل و بعد از ايجاد، حصولي است. بنا بر تصويري كه ابن سينا از علم پيشين حق تعالي ارائه مي‌دهد، حق تعالي قبل از خلق صور علميه به موجودات علم نداشته و اين راه يافتن جهل در ذات حق تعالي شمرده مي‌شود. اما در آيات و روايات، علم حضرت حق عين ذات او دانسته شده كه در هر حالي كه ذات برقرار باشد، آن علم نيز موجود است، خواه آن صور علميه موجود باشند، خواه موجود نباشند. نظريۀ صدرالمتألهين برخلاف نظريۀ ارتسام ابن سينا هماهنگي كاملي با آيات و روايات دارد و مورد تأييد نويسندگان مقاله حاضر است.
چكيده لاتين :
This paper, using the integrative method (rational, narrative) and bibliographic and documental and library references, has examined the comparative study of divine knowledge in the wisdom of Mulla Sadra and Avicenna and its comparison to verses and narratives, and seeks to explain and adapt the views of two famous philosophers, Avicenna and Mulla Sadra, about the divine a prior knowledge. The findings indicate that in the wisdom of Mulla Sadra, knowledge is an existential and hierarchal process, and in peripatetic philosophy, a quality of soul. In the transcendent wisdom, God's knowledge to the nature and knowledge to the beings, before and after the creation, is a knowledge by presence, but in peripatetic philosophy, the knowledge of the essence to essence and the knowledge of the forms, is a knowledge by presence and knowledge of the external things, beings before and after creation, is attainable knowledge. According to the image that Avicenna offers about the knowledge by presence about God, the God, before the creation of the forms, did not have knowledge to the creatures, and this way of ignorance is considered in the essence of God, but in the verses and tradition, the knowledge of God has been known to his essence in any matter that exists, that knowledge also exists, whether there are theological forms or not. Sadra's theory, contrary to Avicenna’s command theory, has full coordination with verses and tradition and has been confirmed.
