ارزيابي اثرات اجتماعي پروژه‌هاي آب محور در غرب كشور (مطالعه موردي شبكه‌هاي آبياري و زهكشي سد گاوشان)

Evaluation of Social Effects of Water-Oriented Projects in West of Iran (Case Studies: Irrigation and Drainage Networks of Gavoshan Dam

بدون شك، ساخت و بهره ­برداري از هر پروژه عمراني مانند سدها و شبكه­ هاي آبياري و زهكشي، در كنار اثرات مثبت غيرقابل انكار، معمولاً عوارض ناخواسته و ناگريز بر محيط زيست و مجموعه ويژگي­هاي اقتصادي و اجتماعي يك منطقه برجاي مي­گذارد. برهمين اساس در اين مطالعه اثرات اجتماعي شبكه­ هاي آبياري و زهكشي سد گاوشان و به دنبال آن واكاوي سطح رضايت بهره­ برداران از اين شبكه ­ها مورد بررسي قرار گرفته است. در ابتدا مقايسه­ ي سطح توسعه ­يافتگي شاخص­ هاي اجتماعي در روستاهاي تحت پوشش شبكه­ ي آبياري و زهكشي سد گاوشان ضروري به نظر رسيد كه نتايج نشان ­دهنده اين است كه روستاي چشمه ­كبود بالاترين ميزان را از نظر بهره ­مندي از شاخص ­هاي اجتماعي بهره ­برداري از شبكه ­هاي آبياري و زهكشي در بين 6 روستا دارا است و بعد از اين روستا، به ترتيب ضريب توسعه­يافتگي روستاهاي گوهرچقا، گنداب، سياه چقا، جلوگيره و خوشينان عليا كاهش يافته است. به استناد داده­هاي جمع ­آوري شده، 88 درصد از بهره ­برداران اذعان داشته ­اند كه شبكه ­هاي آبياري و زهكشي مذكور براي آن­ها منفعت داشته و 12 درصد از بهره ­برداران هيچ منفعتي نبرده ­اند. نتايج حاصل از ميزان برخورداري روستاييان از هر كدام از منافع حاصل از به­ كارگيري شبكه­ هاي آبياري و زهكشي نشان ­دهنده­ اين است كه افزايش درآمد از طريق كشاورزي مهم­ترين منفعت حاصل از شبكه­ هاي آبياري و زهكشي بوده كه 81/5 درصد از روستاييان از آن بهره­ مند شدند. از سويي، نتايج حاصل از ميزان برخورداري روستاييان از هر كدام از مضرات حاصل از به­ كارگيري شبكه­ هاي آبياري و زهكشي نشان­ دهنده­ اين است كه به ترتيب ميزان اولويت افزايش نزاع و درگيري در بين كشاورزان از مهم­ترين مضرات حاصل از به ­كارگيري شبكه ­هاي آبياري و زهكشي بوده كه 28 درصد از بهره­ برداران از آن متضرر شدند.

Undoubtedly, manufacturing and exploiting civil projects such as dams and irrigation and drainage networks have inevitable and unexpected negative effects on the environment and economic and social grounds of a region. Accordingly, in this study, the researcher explores the social effects of irrigation and drainage networks of Kavoshan dam followed by the analysis of users` satisfaction level from these networks. Firstly,it was necessary to compare development level of social indicators in the villages under the coverage of drainage and irrigation network of Gavoshan dam and the results showed that village Cheshmeh Kaboud has the highest rate of exploitation from social indicators to use irrigation and drainage networks among 6 villages followed byGoharChegha,Gandab, Siahchegha,Jelogireh and Khoshinanolia.Based on the evidence collected,88% of beneficiaries stated that they benefited from irrigation and drainage networks and 12% did not benefit from these networks. The results of investigating the villagers` exploitation from the benefits of using irrigation and drainage networks show that in the importance of priority, increasing revenue through agriculture is one the benefits from the irrigation and drainage networks for 81.3% of the villagers. On the other hand, the results of villagers` experiencing the harms of using irrigation and drainage networks show that in the importance of priority , increase of conflict and dispute overed 28% of beneficiaries while others were spared of this harm.