شاخص انتخاب براي بهبود عملكرد آفتابگردان در شرايط نرمال و تنش شوري

Selection Indices for Yield Improvement of Sunflower under Normal and Salt Stress Conditions

يكي از روش‌هاي مؤثر انتخاب غيرمستقيم جهت بهبود عملكرد دانه به همراه صفات مؤثر بر آن، استفاده از شاخص‌هاي انتخاب مي‌باشد. در اين تحقيق، 100 لاين خالص آفتابگردان روغني كه از نقاط مختلف جهان تهيه شده‌اند، در دو شرايط تنش و بدون تنش شوري در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با 3 تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. شاخص‌هاي انتخاب اسميت-هيزل و پسك-بيكر بر اساس 6 صفت شامل ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد برگ، وزن صد دانه، وزن طبق و عملكرد دانه، همچنين پاسخ­هاي مستقيم و همبسته اين صفات، براي هر يك از شرايط نرمال و شوري محاسبه شدند. پاسخ همبسته براي صفت ارتفاع بوته از طريق عملكرد دانه در شرايط نرمال (16/32) و در شرايط تنش شوري براي صفت عملكرد دانه از طريق قطر طبق (21/14) بيشترين مقدار را داشت. بيشترين پاسخ همبسته عملكرد دانه در هر دو شرايط نرمال (15/16) و شوري (21/14) از طريق قطر طبق بود. همچنين نتايج نشان داد كه در شرايط غير تنش ارتفاع بوته و در شرايط تنش وزن طبق بالاترين پاسخ مستقيم به انتخاب را داشتند. شاخص سوم اسميت-هيزل و شاخص سوم پسك-بيكر داراي بيشترين وراثت‌پذيري (78/0 و 76/0)، بيشترين همبستگي ژنتيكي (87/0 و 88/0)، بالاترين كارايي نسبي انتخاب نسبت به عملكرد دانه (87/0 و 88/0) و بيشترين تعداد ژنوتيپ برتر مشترك با عملكرد دانه (به تعداد 18 و 16) بودند. بنابراين انتخاب بر اساس اين شاخص‌ها باعث انتخاب ارقام با عملكرد بالا در شرايط نرمال و شوري خواهد شد. لاين 71 به‌عنوان ژنوتيپ برتر در شرايط نرمال و تنش شوري معرفي مي شود

One of the effective indirect selections methods for improving grain yield and its components is the selection index. In order to develop a suitable selection index for simultaneously increasing yield and its related traits, 100 sunflower inbred lines from different geographical origins were evaluated in randomized complete block designs with three replications at Urmia University in 2015 under normal and salt stress (8 dS/m) conditions. Smith-Hazel and Pesek-Baker indices based on 6 traits including plant high, head diameter, leaf number, one hundred seed weight, head dried weight and grain yield, as well as direct and correlated response of these traits were calculated in each one of salt stress conditions. Correlations between grain yield and selection indices were computed. The highest correlated responses were observed for plant height via seed yield (32.16) and for grain yield via head diameter (14.21) at normal and salt stress conditions, respectively. Head diameter with the highest correlated response for seed yield at normal and salt stress conditions can be considered as a suitable indirect trait for improving seed yield under both conditions. Smith-Hazel’s third indices and Pesek-Bakker’s third indices showed high heritability (0.76, 0.78), genetic correlations (0.87, 0.88) and relative efficiency (0.87, 0.88) and they help to identify the most superior genotypes same to direct selection by grain yield (16, 18) under both conditions. So, selection based on these indices potentially screens the high yielding lines. Based on results, the line ’71’ is introduced as superior line in normal and salt stress conditions.