نسبت علم و دين در فلسفه ايان باربور و نقد آن از منظر استاد مرتضي مطهري

The relation between science and religion in the philosophy of Ian Barbour and its critique from the perspective of Professor Mortaza Motahhari

امروزه نسبت علم و دين، يكي از مسائل بحث­ انگيز و مهم در جوامع غربي و اسلامي است. اين پژوهش از نظر طرح جزء تحقيقات كيفي بوده و از نظر روش در چهارچوب روش توصيفي ـ تحليلي صورت گرفته است. ايان باربور و استاد مطهري با دو نگرش متفاوت، در تشخيص مكمل بودن علم و دين تلاش كردند. باربور با تكيه ‌بر «فلسفة پويشي» به طرح چهار رويكرد «تعارض، تمايز، گفتگو و مكمل» پرداخته كه از ديد مطهري نقدهايي شامل: وحدت علم و دين در چارچوب فلسفة پويشي، رئاليسم انتقادي، هم‌عرض بودن خداوند و جهان هستي، تقدم معرفت تجربي بر معرفت ديني وارد است كه در اين مقاله با طرح سه پرسش «نسبت علم و دين در ديدگاه شهيد مطهري»، «نسبت علم و دين در ديدگاه باربور» و «نقاط قوت و ضعف ايان باربور بر اساس نظريه استاد مطهري» مورد بررسي قرار گرفت. مطهري با واكاوي پيش ­فرض ­هاي ذهني افراد در پي مكمل بودن رابطه علم و دين است و اعتقاد دارد كه علم و دين به يكديگر نيازمندند. آراء باربور در آخرين اظهارنظرش درباره رابطه علم و دين با تكيه ‌بر الهيات پويشي از تمايز علم و دين به مكمل بودن اين دو تغيير يافت.

Today, the relation of science and religion is one of the most controversial issues in Western and Islamic societies. This research is qualitative research component in terms of design and has been used in the framework of descriptive-analytical method. Ian Barbour and Professor Motahari, with two different attitudes, tried to recognize the complementarity of science and religion. On the basis of "sculpture philosophy," Barbour draws on four approaches to "conflict, distinction, dialogue and complementarity" which, according to Motahhari, includes critique of: the unity of science and religion within the framework of sculptural philosophy, critical realism, the equalization of God and the world, the preeminence of knowledge Empirical study of religious knowledge is presented in this paper by designing three questions: "The relation of science and religion in the viewpoint of martyr Motahhari", "The relationship between science and religion in the context of Barbour" and "The strengths and weaknesses of Ian Barbour based on the theory of Professor Motahari" it placed. Motahari examines the preconceptions of the minds of individuals in the pursuit of the complementarity of the relationship between science and religion and believes that science and religion need each other. Barbour's views in his latest commentary on the relationship between science and religion, relying on the theology, have changed the way in which the distinction between science and religion has become complementary to these two.