كليدواژه :
تكوين , جداشدگي , تبديل و تحول , تبيينگر شخصي , تبيينگر غيرشخصي , مفاهيم كلي ، , تالس , آناكسيمندر , آناكسيمنس
چكيده فارسي :
مسئلة پيدايش و تكوين جهان يكي از مسائل مهم و پرسش‌برانگيز، با پيشينة تاريخي پرماجرا، پيوسته توجه، اشتياق و كنجكاوي انسان را در بازة زماني بسيار كهن تا به امروز، به خود معطوف داشته است. اين مسئله در چهار حوزة معرفتي، يعني جهان‌نگري مبتني بر اسطوره‌شناختي، نگرش جهان‌شناختي فلسفي، جهان‌بيني اديان توحيدي و كيهان‌شناختي علمي موضوعِ واكاوي و پژوهش بوده و هست. هريك از حوزه‌هاي مذكور طبق مبادي و روش‌شناختي مختص خود، به پيدايش جهان و پديده‌هاي آن پرداخته و پايه‌هاي نظام جهان‌شناختي خود را عرضه نموده‌اند. در اين پژوهش، فرايند تكوين جهان و پديده‌هاي طبيعي، در نگرش جهان‌شناختي فلسفي فيلسوفان ايونيا، يعني تالس، آناكسيمندر و آناكسيمنس واكاوي ميشود. در اين واكاوي، نخست، مبادي چگونگي عبور از انديشه اسطوره‌شناختي به نگرش فلسفي در خصوص مسئله تكوين بررسي ميشود كه عبارت است از : الف) سير تاريخي تبديل نگرش تئوگوني به كوسموگوني؛ ب) چگونگي تبديل تبيينگرهاي شخصي به تبيينگرهاي غيرشخصي؛ ج) عبور از جزئي‌نگري اسطوره‌شناختي و شكلگيري مفاهيم كلي فلسفي و آنگاه به مقايسة شيوه و ديدگاه روش‌شناختي آنها پرداخته خواهد شد. تالس و آناكسيمنس، هردو، تكوين و پيدايش را با روش «تبديل و تحول» مادة اولية «آب» و «هوا» و آناكسيمندر با شيوة «جداشدگي» اشياء از اصل نخستينِ «آپايرون»، تعليل و تبيين كرده‌اند. تالس و آناكسيمنس همة موجودات و اشياء را كيفيات مادة اوليه ميدانند، درصورتي‌كه آناكسيمندر به كيفيات، وجود عيني ميبخشد و آنها را جزء موجودات واقعي قلمداد ميكند. در پايان به اين پرسشها پاسخ داده ميشود كه از ديدگاه فيلسوفان مكتب ايونيا، ساختار و ماهيت جهان و پديده‌هاي طبيعي، چگونه شكل ميگيرند؟ موجودات و اشياء چگونه بوجود مي‌آيند و از بين ميروند؟ آيا در پس همة تغيير و تحولات و تبديل عناصر مادي به يكديگر و جداشدگي اشياء، اصل واحد و عقل مدبري به نام عامل الهي وجود داشته است؟
