معنا و منظور از متافيزيك در انديشۀ هيدگر و ملاصدرا

What is the Meaning of Metaphysics according to Heidegger and Mulla Sadra

هدف مقالۀ حاضر بررسي مقايسۀ نگرش كلي هيدگرو ملاصدرا دربارۀ «معناي متافيزيك» است كه جايگاهي اساسي در هر دو فلسفۀ مورد نظر دارد. در سير تحليل اين مقاله دريافتيم كه اين معنا و منظور نزد اين دو فيلسوف، در دو جهان متفاوت قرار مي‌گيرد، چرا كه هم جهت­يابي و هم جهان‌بيني صدرا و هيدگر در دو زمينۀ خاص شكل گرفته است. يافتۀ هيدگر اين است كه هستي انسان (بعد از آنكه دازين را يافته باشيم و معناي آن را درك كرديم)، متناهي است و پس از مرگ ديگر امري باقي نمي‌ماند. يعني در اين سيستم خاص كه به وضعيت وجودي انسان مربوط است، جايي فراتر از هستي حاضر او وجود ندارد. وقتي انسان در «درون» خود مي‌نگرد آنجا فقط دازين را مي­بيند نه عرش الرحمن و نه ملك خدا را. از سوي ديگر، مفاهيمي مانند استكمال نفس (مربوط به بحث مبدأ و معاد)، تشبه به خدا، تهذيب نفس، مراتب وجود و لانهايت، براي صدرا كليدي و حقيقتي جدي است. با اين حال، لازمۀ اين بحث اين نيست كه بگوييم بين اين دو فيلسوف وجوه اشتراكي وجود ندارد. حق آن است كه با وجود تفاوت اساسي در مورد معناي متافيزيك، شباهت بسياري دربارۀ «نكات جزيي» درون فلسفۀ آنها مي­توان يافت. اما بر اساس تحليل حاضر، نتيجۀ بحث اين مي‌شود كه «نگرش كلي» صدرا تقريباً ضد هيدگر است.

The aim of the present piece of research is to analyze the meaning of metaphysics from the viewpoint of Mulla Sadra and Heidegger. In the course of our analysis, we find that both the worldview and the orientation of the aforementioned philosophers differ significantly from each other. The starting point of Heidegger’s philosophy is the ‘existential condition’ of modern human, and his Dasein is not to be confused as a Big Being having a self-subsistent reality. In his view, a human being is a finite being who has no ‘being’ after the death. When one looks at one’s Dasein one does not see the Kingdom of God within nor the Throne of the All-Merciful. On the other hand, Sadra sees ‘Being’ as possessing a meaning and a reality. His being is at once hierarchic and infinite. Concepts such as perfection of soul, catharsis, theosis, play a major role in the Sadrian worldview and possess fundamental realities. However, one should not conclude from the above differences that there are no similarities to be found in the above mentioned philosophers. The truth is that similarities do exist as far as particulars are concerned. But the overall outlook of these two philosophers, as far as the meaning of metaphysics is concerned, is rather opposed to one another.