تحليل گفتماني اسلام خلافت‌ محور در افغانستان

Islamic Dialectical Analysis of Caliphate in Afghanistan

در تاريخ اسلام‌گرايي افغانستان، گفتمان اسلام سياسي محور «خلافت»، يكي از مهمترين و موثرترين گونه‌هاي متعدد اسلام‌هاي سياسي در اين كشور بوده است. نوشتار حاضر بدنبال آن است تا نشان دهد كه اسلام سياسي خلافتي در افغانستان در چهارچوب نظريه تحليل گفتمان چگونه مفصل‌بندي شده و چه هويتي را بدست ‌آورده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه اسلام سياسي خلافتي در افغانستان در زير پوست سياست و قدرت در افغانستان همواره حضور داشته اما در دو مقطع زماني 1881 تا 1919 و از 1996 به يكي از گفتمان‌هاي برتر در حيات سياسي و اجتماعي اين كشور تبديل شده است. در اين دوره‌ها من حيث‌المجموع آموزه «خلافت» در نقطه كانوني گفتمان نشسته و دقايقي همانند امارت اسلامي، اميرالمومنين، شريعت، سنت، جهاد، پشتونيسم، امنيت و جهان‌وطني را پيرامون خود مفصل‌بندي نموده است. اسلام سياسي خلافتي در اين مقاطع در رقابت با ديگر گفتمان‌هاي خانواده اسلام سياسي و گفتمان‌هاي خارج از آن در رقابت بوده و در مقاطعي موفق شده است به عنوان گفتمان هژمون زمام قدرت را در افغانستان به دست گيرد. اين گفتمان در هر دو دوره به دليل پيوند و امتزاج با عناصر قوميتي و افراطي‌گري قابليت اعتبار خود را از دست داد و به حاشيه رانده شد و در مقابل گفتمان‌ ملي‌گرايي مبتني بر ليبرال‌-دموكراسي هژمونيك گرديد.

In the history of Islamism in Afghanistan, the political philosophical discourse of the "caliphate" has been one of the most important and most effective form of political Islam in this country. The present article seeks to demonstrate how the political Islam of the caliphate in Afghanistan has been integrated in the framework of the theory of discourse analysis and what identity it has achieved. The findings show that the political Islam of the caliphate in Afghanistan has always been under the skin of politics and power in Afghanistan, but it has become a major discourse in the political and social life of the country during the period between 1881 and 1919 and since 1996. During these periods, in general, the instruction of "caliphate" has been centered in the focal point of the discourse, and, at the same time, formulated the concepts such as Islamic Emirate, Amir al-Momenin, Sharia, tradition, jihad, Pashtunism, security and the world-wide community within itself. The political Islam of the caliphate has competed at this stage in revival with other political discourses of the political Islam and outside the dialogues, and at some levels has succeeded in conquering power in Afghanistan as the hegemonic discourse. This discourse lost its credibility in both periods due to its linkage and mixing with ethnic elements and extremism, and was marginalized and was hegemonic against the hegemonic liberal-democratic nationalist discourse.