جايگاه علم‌النفس از منظر ارسطو و ابن سينا

The Place of Psychology according to Aristotle and Avicenna

بر اساس تصور رايج از نفس­ شناسي ارسطويي، جايگاه علم ­النفس در طبيعيات است. نظريه ديگري نيز مي­ گويد نفس­ شناسي ارسطويي داراي دو بخش عمده است به طوري كه بخشي بايد در طبيعيات و بخش ديگر در الهيات مطالعه گردد. در اين مقاله با چند دليل نشان داده خواهد شد كه بر اساس مباني علم شناختي خود ارسطو، علم الهي جايگاه مناسبتري براي علم ­النفس ارسطويي است. اين دلايل مي ­گويند كه از نظر ارسطو، علم الهي علم به جوهر، علت­ شناسي و شناخت موجودات مجرد است. از طرفي نفس هم جوهر صوري و به خودي خود مجرد است. به علاوه عباراتي از ارسطو هم مويد همين نظريه است. در فلسفه ابن ­سينا هم با وجود آنكه خود ابن ­سينا مباحث مربوط به نفس را ضمن طبيعيات آورده است نشان داده خواهد شد كه از نظر او جايگاه مناسب بحث از علم ­النفس در طبيعيات نيست و علم ديگري بايد متكفل بحث از نفس باشد.

A problem concerning Aristotle’s psychology asks where its right place of study is. Should it be studied in physics or in metaphysics or some part of it in physics and some other part in metaphysics? There are two views concerning the place of psychology according to Aristotle’s philosophy of science and both find evidences in Aristotle’s own books, but this article criticizes them and shows that in spite of the Aristotelian texts, one cannot consider psychology as a physical science. This paper tries to show that according to Aristotelian principles, psychology is a metaphysical science and Aristotle’s texts show nothing but the close relationship between psychology and physics. Likewise, although Avicenna himself puts the discussion of soul in his Physics but we try to show that according to him the right place of psychology is in another science.