بررسي مواجهه ابن‌سينا با آراء پيشينيان در باب چيستي لذت

چيستي لذت موضوعي است كه نيازمند بررسي همه‌جانبه و واكاوي دقيق است. اين بررسي از نظر شيخ‌الرئيس بوعلي‌سينا از اهميت ويژه‌‌يي برخوردار بوده است. بخشي از اين واكاوي در موضوع مذكور، به نحوة مواجهه او با آراء پيشينيان بازميگردد. هدف نوشتار حاضر بررسي سير انديشة گذشتگان در موضوع لذت و همچنين بررسي ميزان بهرهگيري و تأثيرپذيري بوعلي از آراء پيشينيان است كه در ضمن آن به چگونگي مواجهه او با آراء گذشتگان پرداخته‌ ميشود. اين پژوهش دربردارندة دو مطلب است: يكي اينكه ابن‌سينا در مواجهة نقادانه نسبت به تعريف زكرياي رازي، تبيين دقيقي از خطاي تعريف او ارائه مينمايد، اما بيشتر از آنكه ثبت اين نقد به وي نسبت داده شود به نام فخررازي شناخته شده است. مطلب ديگر، اينكه شيخ‌الرئيس در مواجهة بعدي خود از بيان كوتاه معلم ثاني در تعريف لذت بهره گرفته و بدين لحاظ وامدار فارابي است. ابن‌سينا با توجه به نقدهاي وارد بر تعريف رازي آن را واميگذارد و با استفاده از نگاه وجودشناختي فارابي در بيان چيستي لذت، ديدگاه وي را براي تعريف خود مبنا قرار ميدهد و آنگاه با مباني فلسفه مشاء و كمالمحورانه خود به تكميل تعريف در آثارش همت ميگمارد، تا جايي كه تعريف وي بعنوان تعبيري پذيرفته‌شده در بيشتر آثار كلامي و فلسفي پس از او مبنا قرار ميگيرد.