مفهوم «علاقه»: كانت و آدورنو

The Concept of "Interest": Kant & Adorno

كانت دقيقه­ اولِ تحليل امر زيبا در جزء اول كتابش را به بررسي حكم ذوقي از وجهه­ نظر كيفيت اختصاص مي­ دهد و مي­گويد انسان براي آنكه چيزي را زيبا بنامد بايد حكم كند كه آن شئ متعلق رضايت يا عدم رضايتِ بي طرفانه است. اين «بي‌علاقگي»، «بي‌طرفانه» يا «بي‌غرض» بودنِ حكم ذوقي، از سويي به دليل اهميتش و از سوي ديگر به دليل ابهام آن، مورد توجه بسياري از كساني كه بر روي زيبايي ­شناسي ِكانت مطالعه كرده ­اند قرار گرفته است. يكي از اين افراد تئودور آدورنو است. در اين نوشته سعي بر آن است كه به بخش اول تحليل كانت از امر زيبا در كتاب اول نقد قوه­ حكم نگاهِ نزديكتر و تا حد امكان دقيق­ تري بياندازيم و در خلال آن به بعضي از مباحثاتي كه در پي آن شكل گرفته است بپردازيم و به نقد­هايي كه گاهاً از سوي منتقدين وارد شده است پاسخ دهيم. همچنين در دو بخش، آراء آدورنو در زمينه­ «بي‌علاقگيِ» حكم ذوقي و نتايج اين رويكرد به زيبايي و هنر را بررسي خواهيم كرد؛ اينكه چگونه آدورنو بر مبناي فلسفه­ خود در ارتباط با هنر و زيبايي و با بهره ­گيري از تفكر ديالكتيكيِ خود نوعي تغيير زاويه­ ديد را در اين مسئله به وجود مي­ آورد و سپس به نظريه­ پردازي درباره­ آن اهتمام مي­ كند. در پايان تلاش خواهيم كرد به تعدادي از مسائلي كه مطرح شده است با توجه به بخش­ هاي ديگر نقد قوه­ حكم پاسخ گوييم تا در پرتو آنها نگاهي روشن­تر نسبت به موضع كانت بدست آوريم.

In the first moment of the analytic of the beautiful, in the first section of his book, Kant analyses judgment of taste (which he defines as judging something to be beautiful) concerning its quality. He writes: in order to call something beautiful, a human being must judge it as the object of impartial satisfaction or dissatisfaction. This "disinterestedness" or "impartiality" of the judgment of taste has attracted many scholars of Kant's aesthetics, on the one hand because of its importance for Kant's analysis and, on the other hand, because of its ambiguous character. One of the prominent figures who was attracted by this part of Kant's analysis is Theodor Adorno. In this paper, I have tried to get a closer look at the first section of Kant's third Critique, put forward the discussions which it gave rise to and finally answer some of the critiques. Also, I will investigate in more details Adorno's ideas on the "disinterestedness" of judgment of taste and the consequences of this approach to the concept of beauty and arts; I will argue that how Adorno- based on his philosophy in relation to art and the concept of beauty, and with the use of an dialectical way of thinking- gives us a new point of view to look at the subject and theorizes that. In the end, I will try to answer some of the critiques with regard to other sections of the third Critique in order to have a better understanding of Kant's position.