تحليل روند دولت‌سازي در ايران پس از انقلاب اسلامي از منظر نهادگرايي تاريخي

ساخت دولت در همه جا روندي طولاني، پيچيده و پرچالش بوده است. انقلاب اسلامي ايران به عنوان توده‌اي‌ترين انقلاب قرن بيستم، دگرگوني عميقي در بنيادهاي نظم سياسي جامعه ايران به همراه آورد و به پايه‌ريزي نهادهاي تازه‌اي در ساخت قدرت و دولت پس از انقلاب ياري رساند. اين نهادها در مهار بحران‌هاي شديد داخلي و خارجي- كه دولت تازه تأسيس به فاصله اندكي پس از پيروزي انقلاب با آن‌ها روبرو شد- نقش بسيار مهمي ايفا كردند. مهم‌ترين ادعاي مقاله كه در قالب فرضيه مطرح شده اين است كه جنبش انقلابي مردم ايران در روند دولت سازي پس از انقلاب، توانايي بالايي در زمينه نهادسازي از پايين از خود نشان داد كه به واسطه آن خلاء ناشي از فروپاشي ساختارهاي قبلي قدرت و نبود سازمان حزبي موثر در جريان انقلاب پر شد و روند ساخت دولت جديد و مديريت بحران‌هاي پيش رو، به شدت از اين شيوه نهادسازي متأثر گرديد. در اين راستا، مقاله روند ساخته شدن شماري از نهادهاي رسمي حكومتي، نهادهاي انقلابي و نهادهاي رويه‌اي و رفتاري در سال‌هاي نخست پس از پيروزي انقلاب اسلامي را بررسي و علل توفيق كاركردي آن‌ها را در مقابله با بحران‌ها و استمرار بخشيدن به نظم سياسي دولت جديد، تحليل مي‌كند. مقاله در تشريح رويدادهاي مرتبط با ساخت نهادهاي دولت در سال‌هاي اوليه انقلاب اسلامي كه از آن با عنوان لحظه سازنده نهادها ياد شده از رويكرد نهادگرايي تاريخي و روش تحليلي و توصيفي، بهره گرفته است.