واكاوي نسبت ميان آگاهي و سوژه در انديشه سياسي لويي آلتوسر

Analysis of the relationship between consciousness and the subject of Political thought Louis Althusser

آلتوسر برجسته‌ترين نظريه‌پرداز ماركسيسم ساختارگراي فرانسوي و پيشگام نقد تفاسير هگلي از ماركس تلقي مي‌شود كه چارچوب نظريه وي پيچيده‌ترين برداشت از ساختار اجتماعي را ترسيم مي‌كند. آلتوسر با نقد سوژه خودبنياد به عنوان مبناي معرفت‌شناسي مدرنيته و تفسير آن به عنوان يك تصوير ايدئولوژيك از انسان توانست از اين مفهوم مهم سنت فكري روشنگري اعتبارزدايي كند. او با بازخواني آثار متاخر ماركس نشان داد كه مساله اصلي تفكر ماركس برخلاف ادعاي ماركسيست‌هاي انسان‌گرا تبديل طبقه پرولتاريا به عنوان سوژه انضمامي تاريخ‌ساز نبود؛ بلكه اهميت كار نظري ماركس در توليد يك مساله جديد يعني تاريخ به عنوان يك واقعيت مادي مستقل از اراده و آگاهي انساني بوده است. دستاورد ابداع ماركس در حوزه مباحث نظري جديد ارائه يك صورتبندي ماترياليستي از تاريخ زندگي جمعي بشر بود و مهم‌ترين پيامد اين ابداع از نظر آلتوسر اين بود كه مفهوم سوژه از محوريت تفكر مدرن خارج شد. تلاش آلتوسر براي جدايي ميان آگاهي و سوژه، به تحول اساسي در ساختارگرايي ماركسيستي منجر شد. آلتوسر سعي داشت تا نشان دهد كه انسان‌ كنش‌گر تاريخ و تعيين‌كننده مسير آن نيست و اساسآً تاريخ بيش از آنكه محصول اراده و آگاهي سوبژكتيو و كنش متقابل باشد، برآيند استقلال نسبي ساختارهاي اقتصادي، سياسي و ايدئولوژيك است كه تعين چندبعدي صورت‌بندي اجتماعي تلقي مي‌شود.

Althusser is considered as a pioneer of Hegelian interpretation of Marx's theory. His theoretical framework presents the most complicated conception of social structure. He criticizes the concept of the subject, as the foundation of modern epistemology, as well as an ideological picture of human. By this means, he manifested the weakness of this concept. Through review of Marx’s later works, he showed that contrary to what humanist Marxists claims, the importance of his work is producing a new problem; i.e. history as a material fact, independent to human conciseness and willing. In the modern theoretical field, he presents a new materialistic formation of the history of human social life. For Althusser, the most important result of this was exiting the concept of subject of the modern thought. His attempt to separat consciousness and subject leads to an essential evolution in Marxist structuralism. Althusser attempt to show that human isn’t the actor of history and signifier of its direction. In principle, history is more the outcome of partial independence of economic, political and ideological structures, than the product of willing and consciousness and interaction of subject.