بررسي روابط همبستگي بين عملكرد دانه و برخي صفات مؤثر وابسته بر آن در لاين‌هاي اميدبخش برنج با استفاده از تجزيه علّيت

Correlation Analysis between Grain Yield and Some Important Traits Related to Rice Lines using Path Analysis

اين پژوهش با هدف تعيين روابط بين عملكرد دانه و خصوصيات مهّم زراعي براي شش لاين اصلاحي و اميدبخش برنج و رقم شيرودي به­ عنوان شاهد در ايستگاه تحقيقات برنج چپرسر شهرستان تنكابن واقع در غرب استان مازندران در سال زراعي 94-1393 اجرا شد. آزمايش در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تجزيۀ واريانس داده ­ها نشان داد كه اختلاف بسيار معني­ داري بين ژنوتيپ­ ها براي تمامي صفات مورد بررسي به جز عرض برگ پرچم وجود داشت، كه بيان­گر تنوع مناسب بين ژنوتيپ ­هاي مورد مطالعه مي­ باشد. نتايج مقايسۀ ميانگين ­ها نشان داد كه بيشترين و كمترين عملكرد دانه به ترتيب مربوط به لاين شماره پنج با 7/7831 كيلوگرم در هكتار و لاين شماره 204 با 3/6884 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج همبستگي مثبت و معني ­داري بين عملكرد دانه با صفات تعداد پنجه، وزن هزاردانه، تعداد دانۀ­ پر و تعداد كل­دانه در خوشه مشاهده گرديد. استفاده از تجزيه رگرسيون مدل گام­ به ­گام نشان داد كه صفات وزن هزاردانه، تعداد دانۀپر و تعداد پنجه بيشترين تأثير را بر عملكرد دانه داشتند. نتايج تجزيه علّيت معلوم كرد كه وزن هزاردانه مي­ تواند به عنوان يكي از صفات مهّم و مؤثر براي انتخاب لاين­ هاي پرمحصول برنج مورد استفاده و توجه قرار گيرد كه در برنامه ­هاي به ­نژادي در نظر گرفته شود.

The aim of present study was to determine the relationship between grain yield and important agricultural characteristics for six lines of rice and Shiroodi cultivar as control in rice research station (Tonekabon) in west of Mazandaran Province in 2015. The experiment was conducted in a randomized complete block design with three replicates. Analysis of variance showed that there was a significant difference between genotypes for all studied traits except flag leaf width, which indicates the appropriate variation among the studied genotypes. Results of mean comparison test showed that the highest and the lowest grain yield were belong to line No. 5 (7831.7 kg.ha-1) and No. 204 (6884.3 kg.ha-1) respectively. Results showed that there were positive and significant correlation between grain yield and number of tiller, 1000-grain weight, filled grain number and number of total grains per panicle. Using stepwise regression method showed that 1000-grain weight, filled grain number and number a tillers had the maximum effect on grain yield. Results of path analysis showed that 1000-grain weight an important and effective trait can be used for selection of high yielding rice lines in breeding programs.