پديد آورندگان :
عمراني، علي دانشگاه تبريز - دانشكده كشاورزي - گروه به نژادي و بيوتكنولوژي گياهي , اهري زاد، سعيد دانشگاه تبريز - دانشكده كشاورزي - گروه به نژادي و بيوتكنولوژي گياهي , پرور، رامين دانشگاه تبريز - دانشكده كشاورزي - گروه به نژادي و بيوتكنولوژي گياهي , خدارحمي، منوچهر سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر - بخش تحقيقات غلات، كرج , تورچي، محمود سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر - بخش تحقيقات غلات، كرج
چكيده فارسي :
بيماري زنگ ساقه گندم با عامل قارچي Puccinia graminis f. sp. tritici يكي از مهمترين بيماري هاي اين محصول در جهان مي باشد. يافتن منابع مقاومت جديد نسبت به اين بيماري در ژنوتيپ هاي سينتتيك گندم هگزاپلوييد به دليل داشتن تنوع ژنتيكي بالا محتمل مي باشد. ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر آگاهي از ساختار ژنتيكي جمعيت عامل بيماري زنگ ساقه، 12 جدايه تك جوش شده مربوط به مناطق گرگان و بروجرد در سال هاي 1393 و 1394 تعيين نژاد شدند، سپس مقاومت 348 ژنوتيپ سينتتيك گندم با استفاده از صفت تيپ آلودگي در مقياس صفر تا 4 نسبت به چهار جدايه از 12 جدايه تعيين نژاد شده در مرحله گياهچ هاي با استفاده از طرح بلوك هاي كامل تصادفي در دو تكرار مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس نتايج حاصل از واكنش ارقام استاندارد و افتراقي گندم ضمن شناسايي دو نژاد TKTTF و TTTTF در بين تمامي جدايه ها، بيماريزايي چهار جدايه ي منتخب بر روي ژنوتيپ هاي حامل ژن هاي Sr5، Sr6، Sr7a، Sr7b، Sr8a، Sr8b، Sr9a، Sr9b، Sr9d، Sr9e، Sr9g، Sr10، Sr12، Sr14، Sr15، Sr16، Sr17،Sr18 ، Sr19، Sr20، Sr21، Sr22، Sr23، Sr28، Sr30، Sr34، Sr36، Sr37، Sr38، SrTmp و SrMcN مشاهده گرديد. تجزيه واريانس مركب نشان داد كه در مرحلهي گياهچ هاي بين ژنوتيپ هاي گندم از نظر واكنش به جدايه هاي منتخب اختلاف معني داري داشتند. همچنين معني دار شدن اثر متقابل جدايه × ژنوتيپ حاكي از آن بود كه در برخي از ژنوتيپ ها مقاومت اختصاص به جدايه داشتند. واكنش اختصاص به جدايه در 16 درصد از ژنوتيپ ها مشاهده گرديد، بدين معني كه حداقل در برابر يكي از جدايه ها واكنش مقاومت و در برابر جدايه هاي ديگر حساسيت وجود دارد. 61 درصد ژنوتيپ ها نسبت به هر چهار جدايه حساس (تيپ آلودگي 3 تا 4) و 23 درصد ژنوتيپ ها (مثل لاين هاي 22842، 22857، 22862، 22863، 22864) نسبت به همه ي آنها مقاوم بودند (تيپ آلودگي صفر تا 2)، ژنوتيپ هاي مقاوم داراي ژن هاي مقاومت موثر گياهچ هاي بوده و مي توانند در برنامه هاي به نژادي مقاومت به زنگ ساقه مورد استفاده قرار گيرند. نتايج اين تحقيق اولين گزارش از مقاومت ژنوتيپ هاي سينتتيك گندم نسبت به نژادهاي غالب زنگ ساقه در ايران مي باشد.
چكيده لاتين :
Wheat stem rust caused by Puccinia graminis f. sp. tritici (Pgt) is one of the most important diseases of wheat, worldwide. New sources of resistance to stem rust could be found in synthetic hexaploid wheat (SHW) genotypes due to their high genetic diversity. In order to recognize the genetic structure of the population of the stem rust, following race analysis of 12 Pgt isolates, resistance of 348 SHW genotypes were evaluated using the infection type on a scale of 0 to 4 ratio to the four selected isolates from Gorgan and Broujerd (in 2014 and 2015) at seedling stage using randomized complete block design with two replications. Based on the reactions of differential wheat genotypes, the Pgt races TKTTF and TTTTF were identified among all isolates displaying virulence on the stem rust resistance genes Sr5, Sr6, Sr7a, Sr7b, Sr8a, Sr8b, Sr9a, Sr9b, Sr9d, Sr9e, Sr9g, Sr10, Sr12, Sr14, Sr15, Sr16, Sr17, Sr18, Sr19, Sr20, Sr21, Sr22, Sr23, Sr28, Sr30, Sr34, Sr36, Sr37, Sr38, SrTmp and SrMcN. Combined analysis of variance showed statistical significance between SHW genotypes in seedling stage in terms of their reaction to Pgt isolates. Furthermore, the significant isolate × genotype interaction suggests isolate-specific resistance in some genotypes which displays resistance to at least one Pgt isolate. Isolate-specific resistance was observed in 16% of genotypes, whereas 61 and 23% of the SHWs (such as lines 22842, 22857, 22862, 22863, 22864) were susceptible (infection type of 3-4) and resistant (infection type of 0-2) to all four Pgt isolates, respectively. Results of this research as the first report of SHWs resistant to prevalent Iranian stem rust races could be exploited in breeding programs using identified resistant genotypes which carry seedling resistance genes.
