ارزيابي روابط بين صفات كمي و كيفي در ژنوتيپ‌هاي چغندرقند تحت شرايط آلودگي با بيماري رايزوكتونيا

Study of Relationships among Qualitative and Quantitative Traits in Sugar Beet Genotypes Infected with Rhizoctonia

به منظور مقايسه و ارزيابي روابط بين صفات كمي و كيفي در ژنوتيپ‌هاي چغندرقند با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره تحت شرايط بيماري رايزوكتونيا در منطقه مياندوآب، آزمايشي انجام شد. آزمايش مذكور در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي مياندوآب در سال 1393، اجرا گرديد .مواد آزمايشي شامل 16 ژنوتيپ چغندر قند بود. تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه از نظر كليه صفات مورد مطالعه به غير از صفت ميزان سديم ريشه اختلاف معني‌دار وجود داشت. بر اساس نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام صفات عملكرد قند ناخالص، درصد قند ملاس، درصد قند ناخالص، با توجيه 99/89 درصد از تغييرات عملكرد قند خالص به عنوان مؤثرترين صفات در توجيه عملكرد قند خالص مطرح شدند. همچنين بر اساس نتايج تجزيه عليت صفات عملكرد قند ناخالص و درصد قند ناخالص اثر مستقيم مثبت و معني‌دار و درصد قند ملاس اثر مستقيم منفي و معني‌دار بر عملكرد قند خالص داشتند. در تجزيه عاملي داده­ها نيز پنج عامل شناسايي شدند كه 62/81 درصد از كل واريانس دادها را توجيه نمودند و در نهايت در تجزيه كلاستر در فاصله تشابه 10، سه گروه ايجاد شد كه كلاستر شماره 2 از نظر صفات نمره زردي، نمره يكنواختي، نمره رشد، تعداد بوته سالم، عملكرد ريشه، درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، درصد استحصال و عملكرد قند خالص در گروه a (بالاترين مقدار) و از نظر صفات پتاسيم ريشه و آلكاليته در گروه b (كمترين مقدار) را به خود اختصاص دادند در نهايت بر اساس نتايج تجزيه رگرسيون و تجزيه عليت صفت درصد قند ناخالص به عنوان مؤثرترين صفت بر عملكرد قند خالص و ژنوتيپ‌هاي كلاستر 2 به عنوان ژنوتيپ‌هاي قابل كشت در شرايط وجود آلودگي رايزوكتونيا شناسايي شدند.

In order to study and compare the correlation between the quantitative and qualitative traits of sugar beet genotypes, using multivariate methods under Rhizoctonia disease a trial was carried out at Miandoab Agricultural and Natural Resources Station in 2014.The experimental design was randomized complete block design with four replications. The experimental materials were sixteen sugar beet genotypes. Analysis of variance showed significant differences among the genotypes for all traits, except root sodium content. Based on stepwise regression analysis, gross sugar yield, molasses sugar content and gross sugar content by justifying %89.99 of changes in white sugar yield were considered as the most effective traits in justification of white sugar yield. Factor analysis identified five factors by justifying 81.62% of total data variances. Finally, the three groups were set up in the cluster analysis at similarity distance of 10. The cluster 2 was subjected to groups a (the highest rate) for yellowing score, uniformity score, growth score, healthy plant number, root yield, gross sugar yield, white sugar content, white sugar yield and extract percentage, and was placed in group b (the lowest rate) for root potassium content and alkalinity. Eventually, based on path analysis and regression analysis, the gross sugar yield was determined as the most effective trait on the white sugar yield and the genotypes in cluster 2 were identified suitable for cultivation under the conditions of Rhizoctonia infestation.