بررسي مسئله منطقي شر و استحكام انگاره نظام احسن ملاصدرا در برابر آن

A Study of the Logical Problem of Evil and Solidity of Mulla Sadra’s Idea of the Best Ordering of Things Against It

مسئلۀ شر بيش از آن كه به وجه قرينه ­اي و با اتكا به برخي شرور گزاف و ظاهراً بي­ هدف يا انبوهي ناملايمات زندگي انسان، وجود خداوند و اوصاف كمالي او را به چالش كشد، در ساختاري منطقي، اعتقاد به خداوندي عالم، قادر و خير محض را با وجود شرور در جهان هستي به طور منطقي ناسازگار مي­يابد. پيداست كه اعتبار اين استدلال منطقي در گرو صدق يا محتمل الصدق بودن گزارۀ الحاقي آن خواهد بود و اين در حالي است كه انگاره نظام احسن برآمده از علم عنايي خداوند از منظر فيلسوفاني چون ملاصدرا با عطف نظر به وجوهي چون تضاد و تزاحم در جهان مادي، جزءنگري انسان اين جهاني، نسبيت شرور، دخول بالعرض شر در قضاي الهي و ... بر نادرستي اين گزارۀ الحاقي پاي مي­ فشرد. مقاله پيش­رو مي­ كوشد تا با نگاهي دقيق به استدلال منطقي ملحدين و گزارۀ الحاقي مورد نظر آنان، دفاع ملاصدرا در برابر مسئله منطقي شر را مطرح و تاب و توان آن را بررسي كند.

The problem of evil, by a logical framework, has seen the belief in a knowledgeable, almighty and purely good God logically inconsistent with the existence of evil in the universe, rather than challenging the existence of God and His attributes of perfection evidentially, relying on some absurd and apparently aimless evils or massiveness of human life difficulties. It is clear that the validity of this logical reasoning depends on the truth or probability of its annexational proposition, whereas, from the perspective of philosophers like Mulla Sadra, the idea of the best ordering of things based on the God’s providential knowledge insists on the falsehood of this annexational proposition regarding the conflict and interference in the material world, the limited point of view of human beings living in this world, occurrence of evil by accident through Divine destiny etc. This paper aims to examine the logical reasoning of atheists and their annexational proposition, then propose Mulla Sadra’s defence against the logical problem of evil and study its strengths.