بررسي بازده آبياري و بهره‌وري آب در مزارع استان سمنان (شاهرود)

(Irrigation Efficiency and Water Productivity in the Fields of Semnan Province (Shahrood

راهكار اصلي در زمينه استفاده صحيح از آب در بخش كشاورزي، كاهش تلفات آب آبياري و افزايش بازده آبياري است. بنابراين براي بهبود روش‌هاي آبياري و بالا بردن بازده آنها، ارزيابي سيستم‌هاي آبياري موجود ضروري به نظر مي رسد. در اين تحقيق بازده آبياري سطحي و بهره‌وري مصرف آب در مزارع چغندرقند و سيب زميني شاهرود طي سال‌هاي 1388و 1389 تعيين گرديد. براي اين منظور 6 مزرعه انتخاب و مورد بررسي قرار گرفتند. در هر ارزيابي حجم جريان ورودي، رواناب خروجي، رطوبت خاك قبل و بعد از آبياري، عمق توسعه ريشه و عملكرد، اندازه‌گيري و براساس آنها مقادير بازده كاربردآب و كفايت آبياري و بهره وري آب در هر يك از مزارع تعيين گرديد. بازده آبياري در هر مزرعه درسه نوبت (اوايل، اواسط و اواخر فصل زراعي) تعيين شده است. نتايج نشان داد كه بيشترين تلفات آب در آبياري اول وجود داشت. متوسط مقادير بازده كاربرد آب براي اين مزارع به ترتيب برابر 34/1 و 31/3 درصد برآورد شده است. براساس مقادير به‌دست آمده از اين تحقيق، قسمت عمده تلفات به صورت نفوذعمقي بوده است.انتخاب زمان شروع آبياري و مقدار آب آبياري براساس حقابه نه بر اساس نياز آبي گياه، بي توجهي به خصوصيات خاك و شيب زمين در انتخاب عمق و طول جويچه‌هاو كم بودن دبي ورودي به جويچه‌ها سبب افزايش تلفات آب در مزارع شده است. بر اساس نتايج حاصله متوسط مقدار شاخص بهره‌وري آب اين محصولات به ترتيب برابر 4/20 و 2/03 كيلوگرم بر متر مكعب اندازه‌گيري گرديد. مديريت خوب كشاورز در زمينه تامين نياز آبي مزرعه و داشتن اطلاعات علمي و تجربي خوب وي از عوامل اصلي افزايش بهره‌وري آب در اين مزارع بوده است.

The main strategy for efficient water usage in agriculture is decreasing water losses and increasing irrigation efficiency. Therfore evaluation of different irrigation management and their performance is essential for improving irrigation methods and increasing irrigation efficiency. In this research, on-farm surface irrigation efficiencies and water use efficiencies were measured in sugar beet and potato farms in Semnan province(Shahrood) during the years 2010 and 2011. For this research, 6 farms were selected and were evaluated. Water discharge, runoff rates, soil moisture before and after irrigation, rooting depth and yield were measured and different irrigation efficiencies and water use efficiencies were determined.The irrigation efficiencies were determined three times in each farm (early, middle and late season). The results showed that maximum losses occured in the first irrigation. The average irrigation application efficiency were about 34.1and 31.3% respectively. The study showed that substantial amount of water losses were in the form of deep percolation. Unsuitable beginning time of irrigation and unsuitable irrigation water amount with regard to plant water requirement, inattention to soil characteristics and slope of plots in selection of depth and length of furrow and low entrance discharge of furrows caused water losses in farms. The average water use efficiencies for these crops were about 4.2 and 2.03kg/m3 respectively. Suitable farmer management with regard to water requirement of farms and their good scientific and experimental information were the main factors of water use efficiencies increment in the farms.