بررسي ساختار و تنوع ژنتيكي در ارقام و لاين هاي گندم ايراني با استفاده از نشانگرهاي SSR

Study of Genetic Structure and Diversity of Iranian Wheat Lines and Cultivars using SSR Markers

بهبود ژنتيكي گياهان زراعي، از جمله گندم متكي بر وجود تنوع ژنتيكي است. در اين تحقيق ساختار و تنوع ژنتيكي 99 لاين و 49 رقم گندم با استفاده از 20 جفت آغازگرSSR بررسي شد. از آغازگرهاي مورد استفاده، 19 آغازگر در بين ارقام و لاين ­ها مورد مطالعه چند­شكل بودند و در مجموع 67 آلل چند شكل تكثير شد. تعداد آلل در هر مكان از 1 (Xgwm44) تا 7 (Xgwm47) متغير و ميانگين آن 5/3 بود. ميانگين هتروزيگوسيتي مورد انتظار (He) از 71/0 (Xgwm149) تا 27/0 (Xgwm469) متغير بود. ميانگين محتواي اطلاعات چند شكلي (PIC) و بيشترين شاخص اطلاعاتي شانون (I) به ترتيب 52/0 و 88/0 بود. مقادير تعداد آلل، شاخص اطلاعاتي شانون و ميانگين هتروزيگوسيتي مورد انتظار در لاين­ هاي مورد مطالعه كمي بيشتر از ارقام بود. متوسط ضرايب تمايز ژني بين لاين ­ها و ارقام (Fst) و مقدار جريان ژني (Nm) براي تمامي آغازگرها به ترتيب برابر 067/0 و 96/6 بود. تجزيه واريانس مولكولي (AMOVA) سطح بالايي از تنوع ژنتيكي را درون لاين­ ها + ارقام (92%) در مقايسه با بين لاين­ ها و ارقام (8%) نشان داد. تجزيه خوشه ­اي بر اساس ضرايب تشابه تطابق ساده به روش UPGMA انجام شد. دامنه ضرايب تشابه از 40/0 تا 1 متغير و ميانگين آن 7/0 بود. بر اساس تجزيه خوشه­ اي 148 لاين و رقم گندم در 5 گروه اصلي قرار گرفت. برخي لاين ها كه در گروه­ هاي مشابه قرار گرفتند از نظر منشاء جغرافيايي نزديك به هم بودند. شباهت ژنتيكي بالاي بين ارقام مي ­تواند نشان­ دهنده كاهش پايه ژنتيكي ژرم ­پلاسم گندم نان­ در ايران باشد. به هر حال مطابق با فاصله ژنتيكي بين گروه ­هاي مختلف، لاين­ ها مي ­توانند به عنوان والدين بالقوه در برنامه ­هاي اصلاحي گندم مورد استفاده قرار بگيرند.

Genetic improvement of crop plants such as wheat, relies on genetic diversity. In the current investigation, the genetic diversity of 99 wheat lines and 49 cultivars were assessed using 20 SSR primers. Out of the primers used, 19 were polymorphic among studied lines and cultivars and a total of 67 alleles were amplified. The number of alleles per locus ranged from 1 (Xgwm44) to 7 (Xgwm47), with a mean value of 3.5. The mean of expected heterozygosity (He) ranged from 0.71 (Xgwm149) to 0.27 (Xgwm469). The mean of polymorphism information content (PIC) and the maximum value of Shannon’s information index (I) were 0.52 and 0.88 respectively. The number of alleles (Na), Shannon’s information index (I) and mean of expected heterozygosity (He), for lines were slightly more than those of cultivars. Average of gene differentiation coefficients (Fst) and gene flow (Nm) for all primers were 0.067 and 6.96 respectively. Analysis of molecular variance (AMOVA) revealed a higher level of genetic variation within lines + cultivars (89%) compared to among lines and cultivars (11%). Cluster analysis using UPGMA method and simple matching coefficients placed the lines and cultivars in five groups. Similarity coefficients ranged from 0.40 to 1 with a mean value of 0.70. Some cultivars with the same geographic origin were located in the same cluster. The high level of genetic similarity detected in cultivars may demonstrate the narrow genetic base of Iranian wheat germplasm. However, according to the genetic distance between different groups, lines in divergent groups could be potentially used as parents in wheat breeding programs.