ارزيابي ژنوتيپ‌هاي سويا (Glycin max L.) در شرايط تنش خشكي و نرمال با استفاده از شاخص كل رتبه‌بندي صفات

Evaluation of Soybean (Glycin max L.) Genotypes under Drought Stress using Total Ranking Index (TRI)

به‌منظور بررسي اثر تنش خشكي برروي سويا، آزمايشي دو مرحله‌اي با تعداد 25 ژنوتيپ سويا در قالب طرح لاتيس ساده 5×‌‌‌5 در دو تكرار و دو آزمايش تنش و نرمال در شهرستان بجنورد اجرا شد و سپس براي بررسي فاكتورهاي جوانه‌زني، آزمايش فاكتوريلي در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه انجام گرديد. اعمال تنش در شرايط مزرعه پس از استقرار كامل گياه و از مرحله دو برگي (V2) به صورت دور آبياري شروع شد و براي آزمايشات جوانه‌زني در دو سطح نرمال و تنش خشكي در سطح 9- بار با سه تكرار و در قالب طرح كاملا تصادفي انجام شد. نتايج نشان داد از ميان 20 صفت اندازه‌گيري شده در شرايط مزرعه‌، بيشترين درصد كاهش اجزاي عملكرد مربوط به بيوماس با 6/32% ، تعداد دانه در بوته با 6/26%، بود. همچنين تنش باعث كاهش 7/46 درصدي عملكرد در هكتار و عملكرد تك بوته با 2/35% شد. به طوري‌ كه بيشترين كاهش عملكرد با 9/69 درصد مربوط به ژنوتيپ Korona بود و ژنوتيپ Capital با 7/10 درصد، كمترين كاهش در عملكرد را شاهد بود. در شرايط آزمايشگاهي، طول ساقه‌چه با 3/83%، شاخص بنيه طولي با 44/80% بيشترين كاهش معني‌دار را نشان دادند. از نظر مجموع رتبه ‌درصد تغييرات صفات (TRI)، ژنوتيپ‌هاي Capital، Chaleston و Jame×Williams به تنش خشكي‌مقاوم‌تر بودند اين درحالي‌است كه ژنوتيپ‌هاي Korona و Amurska حساس‌ترين ژنوتيپ‌ها بود. رتبه‌بندي توسط دو روش SDI و TRI انجام شد و آزمون ناپارامتري مان ويتني تفاوت معني‌داري را بين رتبه‌بندي ژنوتيپ‌ها در اين دو روش نشان نداد.

In order to study the drought stress in soybean (Glycin max L.), experiments with two stages and 25 soybean genotypes based on Simple Lattice Design 5×5 with two replications in two locations (normal and drought condition) were carried out in Bojnourd. Also evaluation of germination traits with three replications based on Completely Randomized Design has performed. Drought stress was applied in farm after plant establishment at second trifoliate (V2) by irrigation period and in germination experiment, drought stress, has been applied in two levels (normal and -9 bar). Results revealed that among 20 measured traits in field condition, the most reduction in yield components were related to biomass with 32.6% and number of seed per plant with 26.6% respectively. Also drought stress caused a reduction in yield in area by 46.7% and single plant yield by 35.2%. Korona genotype with 69.9% had the highest reduction and Capital genotype with 10.7% had the lowest reduction regarding final yield. Germination assoys showed that plumule with 83.3% and seed length index with 80.44% had the most significant reduction. Considering the Total Ranking Index (TRI), Capital, Chaleston and Jame×Williams genotypes were more resistant to drought stress and Korona and Amuroska were more sensitive to drought stress. Ranking was done by two methods: SDI, TRI. Mann Whitney nonparametric test did not show significant differences among genotypes ranking in these two methods.