انتخاب لاين هاي متحمل به خشكي در آفتابگردان روغني (Helianthus annuus L.) با استفاده از شاخص‌هاي تحمل به تنش

Selection of Oily Sunflower (Helianthus annuus L.) Drought Tolerant Lines using Tolerance Indices

به­ منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي لاين­ هاي آفتابگردان روغني، غربال كردن شاخص­ هاي تحمل به خشكي و شناسايي لاين­ هاي متحمل به خشكي، 100 لاين خالص آفتابگردان روغني در قالب طرح لاتيس ساده تحت شرايط آبياري نرمال و آبياري محدود در شرايط مزرعه در سال زراعي 96-1395 مورد آزمايش قرار گرفتند. بر مبناي عملكرد دانه در شرايط آبياري نرمال (Yp) و آبياري محدود (Ys)، شاخص­ هاي كمي تحمل به تنش خشكي از قبيل ميانگين بهره ­وري (MP)، ميانگين هندسي بهره ­وري (GMP)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص تحمل تنش (STI) و ميانگين هارمونيك (HM) محاسبه شدند. در مجموع دو محيط، لاين شماره 8 با ميانگين عملكرد دانه در بوته 25/81 گرم و لاين شماره 66 با ميانگين عملكرد دانه در بوته 43/5 گرم به ترتيب بيشترين و كمترين عملكرد را به خود اختصاص دادند. تحليل همبستگي بين عملكرد دانه در شرايط آبياري نرمال و آبياري محدود و شاخص­ هاي تحمل به خشكي نشان داد كه MP، GMP، STIو HM مناسب ­ترين شاخص­ ها براي غربال كردن لاين­ هاي آفتابگردان مي­ باشند. در شرايط آبياري معمولي و محدود بيشترين مقدار MP، GMP، STI و HM متعلق به لاين شماره 8 بود. با توجه به اين چهار شاخص و عملكرد بالا در دو محيط آبياري نرمال و آبياري محدود، لاين 8 به ­عنوان بهترين لاين تشخيص داده شد كه مي‌تواند به ­عنوان لاين والديني در تلاقي‌ها براي توليد ارقام هيبريد و يا توليد جمعيت‌هاي در حال تفرق مورد استفاده قرار گيرد.

In order to evaluate the genetic diversity of oily sunflower lines, screening drought tolerance indices and identification of drought tolerant lines, 100 oily sunflower lines were evaluated in a simple lattice design under both well-watered and water-limited stressed conditions in 2016. Based on the potential (Yp) and stress (Ys) yield, quantitative drought tolerance criteria such as: mean productivity (MP), tolerance index (TOL), geometric mean productivity (GMP), harmonic mean (HM), stress susceptibility index (SSI) and stress tolerance index (STI) were calculated. Generally, the line with code number of 8 with average yield of 81.25 gr/plant and line 66 with average yield of 5.43 gr/plant showed maximum and minimum seed yield, respectively. Correlation analysis between drought tolerance indices with well-watered and water-limited stress yields revealed that indices such as MP, GMP, HM and STI are the most suitable criteria for screening sunflower lines. In well-watered and water-limited stressed conditions, the highest value of MP, GMP, STI and HM were observed in line 8. Regarding these four criteria and high values of Yp and Ys, line 8 was chosen as the best line for using as a parental line in hybrid varieties production and development of segregating populations.