اثر شدت آتش‌سوزي بر مولفه‌هاي نفوذپذيري خاك در فصولمختلف (مطالعه موردي: حوزه آبخيز مرتعي چرات استان مازندران)

Effect of Fire Intensity on Infiltration Components of Soil In Different Seasons (Case Study: Rangeland Charat sub Watershed in Mazandaran Province)

آتش­ سوزي در مراتع چه عمدي و چه غيرعمدي، پوشش گياهي و ويژگي­هاي خاك را تحت­تاثير قرار مي­دهد لذا داشتن دانش كافي در مورد تاثيرات آن ضروري است. يكي از ويژگي ­هايي كه پيش­ بيني مي­شود تحت ­تاثير قرارگيرد ولي كمتر تا كنون به آن پرداخته شده، نفوذپذيري خاك است. از آنجاييكه آتش ­سوزي­هاي لكه­اي عمدي در تيپ گياهي Artemisia aucheri در حوضه چرات استان مازندران ديده شده، در تحقيق حاضر سعي شد تا نفوذ اوليه، نهايي و ميزان نفوذ در شدت­هاي متفاوت آتش‌سوزي و فصول مختلف سال مورد بررسي قرار گيرد. براي اين منظور ابتدا 3 ترانسكت 100 متري به‌صورت تصادفي مستقر و در امتداد هر ترانسكت، 3 پلات 2 مترمربعي براي شاهد (بدون آتش‌سوزي)، آتش‌سوزي سطحي خفيف تا حد سوزاندن مستقيم و بدون مواد اشتعال­ پذير پوشش گياهي و لاشبرگ سطحي (بدون توليد خاكستر) و آتش‌سوزي سطحي شديد تا حد سوزاندن مستقيم مواد اشتعال­ پذير پوشش گياهي و لاشبرگ سطحي (با توليد خاكستر) مستقر شد. پس از اعمال آتش‌سوزي­ ها، اقدام به اندازه ­گيري نفوذ در فصول مختلف سال (ماه­هاي ارديبهشت، مرداد و آبان) با استفاده از استوانه ­هاي مضاعف شد. تجزيه و تحليل داده ­هاي نفوذ اوليه، نفوذ نهايي و ميزان نفوذ در شدت­هاي مختلف و فصول متفاوت با كمك آناليزهاي واريانس دوطرفه و آزمون مقايسه ميانگين­ها، در نرم­افزار SPSS نسخه 20 انجام شد. نتايج نشان داد كه نفوذ اوليه، نفوذ نهايي و ميزان نفود در فصل تابستان بيش‌تر از فصول ديگر و به ترتيب معادل 224/5، 534/15 و 756/7 سانتي‌متر بر ساعت هستند. مناطق بدون آتش‌سوزي و آتش‌سوزي خفيف با هم تفاوت معني­ داري از نظر نفوذ نداشتند ولي در آتش‌سوزي شديد ميزان نفوذ نهايي كم‌تر از فصول ديگر بود به‌طوريكه از 946/3 به 447/2 سانتي‌متر بر دقيقه كاهش يافت.

DDesigned and undersigned fires in rangelands affect vegetation and soil, and then are necessary to give enough knowledge about them. Infiltration is one characteristic that have predict had affected by fire but had not studied enough yet. So spot fire have been seen in Artemisia aucheri type in Charat sub watershed at Mazandaran province, in this research were investigated primary, final infiltration and infiltration rate in different intensities and seasons. For this prepuces first were established tree 100m transects randomly and then tree 2m2 plots on each transect. Fire treatments in plots following without fire, light surface fire as much as direct burning and without flammable material of plants and surface litter (without ash product) and intense surface fire as much as direct burning of flammable material of plants and surface litter (with ash product). In the next stage was measured infiltration in different seasons using double rings. Data analysis of primary, final infiltration and infiltration rate in different intensities and seasons was carried out using two ways ANOVA and compare means test in SPSS software ver.20. Results were shown that primary, final infiltration and infiltration rate are more in summer than the other seasons and are 5.224, 15.534 and 7.756 cm/hr respectively. Infiltration in area without fire had no significant different by area with light fire but amount of final infiltration in area with intense fire was fewer than other seasons as was reduced from 3.946 to 2.447 cm/hr.