ارزيابي طرح‌هاي تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري گيلان از ديدگاه بهره برداران

Evaluation of Land Consolidation and on-Farm Improvement Projects of Paddy Fields in Guilan Province from the Farmer's Perspectives

طرح تجهيز و نوسازي شاليزاري، يكي از طرح‌هاي زيربنايي در بخش كشاورزي است. اين طرح كه در آن شاليزارهايي كه به ­طور سنتي كشت مي‌شوند به­ صورت مدرن درمي­آيند، به­ طوررسمي از سال 1374 در استان گيلان آغاز شد، آخرين گزارش موسسۀ تحقيقات برنج كشور نشان مي‌دهد كه تاكنون بيش از 76000 هكتار از شاليزارهاي اين استان تجهيز و نوسازي شده است. كشاورزان از بهره‌برداران اين طرح هستند، از اين رو دريافت نظر آنان در پرسشنامه­ هاي هدفمند مي­تواند به ارتقاي كيفي طرح كمك كند. در اين پژوهش، به ­منظور تجزيه و تحليل و ارزيابي ديدگاه­ هاي كشاورزان ذي­نفع در طرح تجهيز و نوسازي، 455 پرسشنامه هريك با 50 سئوال، طي سال 1390 بين آنان توزيع شد. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه كشاورزان شاغل در اين اراضي از نظر سني در ردۀ مسن، از نظر سواد در ردۀ بي‌سواد، و از نظر سرانۀ مالكيت در ردۀ كشاورزان كم­زمين قرار دارند. حدود 60 درصد كشاورزان، نداشتن جاده براي تردد ماشين­آلات و 35 درصد از آنان مشكل آب را براي پذيرش طرح تجهيز عنوان كرده‌اند. حدود 50 درصد از كشاورزان در سال‌هاي اول و دوم پس از اجراي طرح در خصوص نحوۀ تأمين و توزيع آب مشكل داشتند كه با اقداماتي نظير حفر چاه ­هاي كم ­عمق و استفاده از آب زهكش­ ها (به­ترتيب 35 و 30 درصد) اين مشكل را حل كرده­اند به ­طوري‌­ كه در سال‌هاي سوم به­ بعد براي 35 درصد كشاورزان باقي مانده بود. در مورد مصرف آب در داخل مزرعه، بيش از 50 درصد كشاورزان در سال­هاي اول و دوم در مصرف آب داخل مزارع داراي مشكل بودند. مشكل مصرف آب در مزرعه پس از اجراي طرح تجهيز، ناشي از بزرگ شدن ابعاد كرت­ها و تغيير در زمان آبياري، تغيير در دبي ورودي (هيدرومدول) و تنظيم عمق آب به­دليل مشكل تسطيح سطوح بزرگ و مديريت توزيع آب بوده است كه با حل مشكلات تسطيح كرت‌هاي بزرگ و تطبيق كشاورزان با شرايط پس از اجراي پروژه، مشكل مصرف آب در مزرعه به 35 درصد تقليل يافته است. پس از اجراي طرح تجهيز و نوسازي، حدود 50 درصد از كشاورزان داخل طرح از روش آبياري تناوبي به­عنوان روش مناسب آبياري در مزارع خود استفاده مي­كنند. 62 درصد از كشاورزان اعلام داشته‌اند مقدار افزايش محصول پس از اجراي طرح نسبت به حالت قبل، حداكثر 300 كيلوگرم در هكتار بوده است. حدود 78 درصد بهره­برداران اعتقاد دارند كه اجراي طرح تجهيز باعث سهولت برداشت محصول و خرمن­ كوبي آن شده است. پس از اجراي طرح، موقعيت زمين حدود 76 درصد بهره­بردان جابه ­جا شده است كه تأثيري منفي بر رضايت بهره‌برداران داشته است. به­ طور كلي يافته‌ها نشان مي‌دهد كه بيش از 75 درصد كشاورزان رضايت متوسط از اجراي طرح تجهيز و نوسازي دارند.

Land consolidation and on-farm improvement project, is considered as one of the infrastructural projects in the agricultural sector. According to national plans traditional paddy fields need to improved and equipped with modern technologies. In this context so far over 76,000 hectares of paddy fields in the Guilan province have benefited from the plan. Given that farmers are considered the beneficiaries of the project, their feedback and response is of prim importance. In this regard targeted questionnaire can help to improve their status furthermore. In order to analyze and evaluate the views of farmers involved in land improvement and consolidation and on-farm improvement Project, during the year 2011, total number of 455 questionnaire, each with 50 questions, were distributed amongst farmers. The results showed that farmers in terms of age are old, in terms of literacy, are mostly illiterate and lands are in the category of small. The results showed that about 50 percent of farmers have problem in the first and second years after implementation of the project, in the way of supplying water and irrigation management practices. Also construction of roads between farms led to more favorable among farmers. Further, according to results, 62 percent of farmers reported an increase in production after the implementation of the plan upto 300 kilograms per hectare. Generally, the findings showed that more than 75 percent of farmers expressed moderate satisfaction with the implementation of development plan.