تلقي ابن عربي از "زمان" در كتاب الفتوحات المكيه

مفهوم زمان عليرغم اينكه مفهومي ساده و روشن به نظر مي رسد در عرصۀ تأملات عقلاني از مقولاتي پيچيده و نزاع بر انگيز بوده است. آيا تنها با حضور آدمي است كه زمان مطرح مي گردد و در نتيجه زمان تنها در ذهن آدمي وجود دارد ؟ به فرض وجود زمان در جهان خارج آيا وجودي جدا از ديگر موجودات دارد و يا از اوصاف آنهاست؟ در همان فرض آيا زمان به بعضي از مراتب هستي مربوط مي شود يا همه آنها را در بر مي گيرد؟ پرسش‌هايي از اين دست در نظريه پردازي فيلسوفان و متكلمان و عارفان پاسخ هاي گوناگوني يافته است. "زمان " درديدگاه برجسته ترين عارف مسلمان؛ محيي الدين ابن عربي، تصويري ديگر يافته است. وي بر اساس روش خاصي كه در كشف حقيقت برگزيده است و با تكيه به برخي از پيش فرض هاي هستي شناسانه ،با سرلوحه قرار دادن برخي از آيات قرآن و سخنان نبوي بر اين باور است كه زمان يا دهر همان تجليات بي پايان خداوند در قالب اسماء الاهي است كه لحظه به لحظه به صورت سلسله مراتبي در تمامي مراتب هستي مي گسترد. هدف اصلي مقالۀ حاضر ارايه "روايتي توصيفي- تحليلي" از ديدگاه ابن عربي است كه بر محور آنچه كه در كتاب الفتوحات المكية آورده تنظيم گرديده است .